Walcheren en Vlissingen

Met mijne groote kennis van Nederland waag ik het te verklaren, dat Walcheren geheel eenig is en den reiziger een rijkdom van schoonheden biedt, ongeëvenaard in menig opzicht, en zeker komt geen ander deel van het vasteland, dat ik bezocht het nabij in zijn frischheid en eenvoud.

A. Marshall.

Zeelands tuin wordt wel vergeleken met een heerlijk getinte bloem, prijkende op een zilveren schaal en, inderdaad, wanneer men des zomers Zeeland bezoekt en bij mooi weer der Zeeuwen bloemhof door de glanzende sneeuwbergen omringd, Walcheren met zijn blonde tuinen, uit de wateren der Noordzee en de Schelde ziet oprijzen, is de beeldspraak niet te vrijmoedig. Het natuurschoon dat het bekoorlijke eiland landgenoot en vreemdeling biedt, is wel buitengewoon en zeer verscheiden.

Schoonheid, welke men vindt in volksdrachten, die voor ieder dorp verschillend is ; schoonheid welke ontroert in de middeleeuwsche architectuur, waarvan het oude Middelburg en het niet minder typische Veere treffende en indrukwekkende monumenten bewaren : schoonheid in ongekenden rijkdom en pracht over al die vruchtbare landouwen en kleurige velden. Wie komt niet onder den indruk van het in gothischen stijl gebouwde fraaie stadhuis van Middelburg of valt de oude eertijds machtige abdij in die zelfde stad. Niet minder herinnert het sierlijke gemeentehuis te Veere aan een groot verleden, toen dit stadje en de hoofdstad van Zeeland evenals de naburige Vlaamsche zustersteden, Gent en Brugge, handelsplaatsen van beteekenis waren en wijd en zijd internationale betrekkingen onderhielden.

Van de grijze herinnering waart onze blik naar het vriendelijke en liefelijke heden, naar Domburg en Zoutelande, de schilderachtige Zeeuwsche duindorpjes, die ons zoo innemend toeknikken, en waarvan een keurcorps van schilders en ook schrijvers zoo vaak reeds gewaagden.

Talloozen ondergaan jaarlijks de bekoring dier dorpen, welke droomend liggen te luisteren naar den zang van Noordzee en Schelde, of ontsteld in de betoovering van het gebruis der golven gevangen worden gehouden. Vond Toorop niet in Domburg zijn Apostelkoppen? Kent Veere niet het Schotsche Huis ; woont de Belg Jacobs niet in Vlissingen, evenals mevr. Hendrickx en Beysma te Zoutelande, vlak bij het schitterende paradijsplekje Valkenisse, dat door een der mooist denkbare fietspaden verbonden is met Walcherens havenstad ? Al die bekende kunstenaars van de uitbeelding vinden hier hun inspiratie, gewekt door boschrijk natuurschoon, zeepracht of zeegeweld, kleederdrachten, vruchtbaar, kleurrijk landschap, nijvere, kraakheldere dorpen en stadjes; rustieke plekjes, antieke architectuur, een zeldzaam merkwaardigen zeeboulevard, eenig ter wereld, strand en duin, rivier en zee, drukke scheepvaart vlak langs de kust of de oneindige stille watervlakte, kortom, ieder vindt, wat het meest zijn ziel doet meeklinken.

Vooral trekt in Zeeland natuurlijk de zee, die de beroemde 4000 M. lange dijk te Westkapelle en de duinen buiten het land houden. Onder iedere stemming, bij iedere weersgesteldheid, op ieder uur van den dag is de zee prachtig en ontroerend. De spiegelgladde, heldere oppervlakte of de golven en de lucht waarin de aankomende storm te voelen is, de ondergaande zon, die een gloed van het spectrum over het water uitstraalt, de zon, die door den mist heen breekt, als de morgennevel opkomt, maar ook de woeste golven, de branding, die donderend brekend tegen de paalboofden slaat in onbeteugelde woede, nog geweldiger als de storm langs het dreigende zwerk rijdt, dit alles vindt de zee in eeuwige afwisseling, in eeuwig schoon, in eeuwig rhythme.

Ligt het meer landelijke Domburg als een coguette dorpsschoone in het Noorden van het idyllische eiland gevleid, daar, waar Noordzee en bosch in golvende duinen elkaars grenzen vormen, in het Zuiden, heerlijk aan den mond der breede Schelde, lokken de meer mondaine trekken van de vrij snel opkomende badplaats Vlissingen.

Wanneer men de mogelijkheden overweegt, die deze oude Zeeuwsche veste, welke bijna geheel in een nieuw kleed wordt gestoken, het groot Nederlandsche kapitaal biedt, indien het zich op deze eenige plek wilde interesseeren voor nog meer groote hotels, een pier, park en amusementsgelegenheid, dan begrijpt men niet, dat zoo lang gewacht wordt en dat onze nationale energie zoo weinig weet te stellen tegenover den Vlaamschen dadendrang en dadenkracht aan de zoo nabije Vlaamsche kust. Ondanks het leed en de wonden, die een wreede oorlog het kleine stamverwante volk toebracht, ligt langs de Vlaamsche Noordzeekust een aaneengesloten reeks van moderne badplaatsen, die alles bieden, wat men maar wenschen kan, welke getuigt van een grenzeloos optimisme en ondernemingsdurf onzer Zuidelijke broeders, wat door succes gerechtvaardigd werd. Waarom werd Vlissingen zoolang door ons groot kapitaal verwaarloosd, zoo vragen wij dan als wij dit nagaan, en waarom wordt deze stad, waar zooals een Zeeuw eens schreef onder den indruk van de bekoring, die er van Vlissingen uitgaat :

"Het vroolijk Scheldevolk de Vreugde kust" niet krachtiger gesteund bij haar moedig streven, dat thans vrucht gaat afwerpen. Het stoere werken en pogen van voortvarende mannen, die de mogelijkheden van Walcheren en Vlissingen in een wijd perspectief zagen, verdienen den wijzen steun van sterker financiën.

Gelukkig dat men niet bleef zitten wachten, maar aangespoord door de levenwekkende voorbeelden aan de overzijde der Schelde "den Tuin van Zeeland" der wereld nader bracht. De oude wethouder Van Niftrik spoelde het modderstadje Vlissingen schoon en toonde, den verbaasden oogen welk een juweel hier aan den Scheldemond lag : de huidige burgemeester Van Woelderen zette het begonnen werk voort en is bezig het kneinood in goud te vatten, terwijl de Zeeland-Directeur, Mulder, reuzenwerk verzette om den volke in binnen- en buitenland met dit kleinood bekend te maken. Wat een geweldigen, hoewel vaak onbekenden, arbeid heeft vooral de laatste verricht op folkloristisch gebied, dat hier buitengewoon rijk is. Wat deed hij niet om Walcheren en Vlissingen aan landgenoot en buitenlander te toonen, zeggende "Wist u wel, welk een schoonheid hier aan de Zeeuwsche Schelde te vinden is ?"

Wanneer men dan nader vraagt, wat Vlissingen wel zoo in het bijzonder onderscheidt, dan hebben wij maar een antwoord maar dat dan ook afdoende is : "De Boulevards".

Oude trotsche vestigingwerken, die uit zee verrijzen, doen dienst als waterkeering bij den strijd tegen den immer worstelenden heerscher, doch tevens zijn ze verbouwd tot de schoonste promenades. Het grandioze panorama, dat men vanaf de hooge voormalige wallen geniet, treft ieder, en talrijk zijn de bezoekers, die alleen om de boulevards telken jare terugkeeren. Eenig in zijn aard is dit gezicht, vooral van den Noordzee-Boulevard. De zeer drukke scheepvaart naar en van de groote koopstad, Antwerpen, heeft daar plaats vlak voor de verrukte toeschouwers.

Het vertrekken en terugkeeren der loodsbootjes levert vooral bij stormweer een gezicht vol emotie. Ook bij windstil weer of met een kalm briesje is het gezicht op de zee of op de Wester-Schelde vol aantrekkelijkheid. Een rustpunt vindt het oog in den horizon, begrensd door de kust van Zeeuwsch Vlaanderen. Men ziet Breskens aan de overzijde van het breede water. Bij helder weer ontwaart men ook de silhouetten van de Belgische badplaatsen Knocke en Heyst.

Schoonheid, majesteit ademt deze machtige natuur, ook in het avonduur. Fascineerend trekken de donkere lijnen der paalhoofden beneden aan den voet der massieve steenmassa van de Boulevards. ja, die paalhoofden! Hoe zuiver mooi, hoe rustig teekenen zich die donkere lijnen af tegen het glanzende achtervlak. In den ban van deze ontroerende schoonheid moet de dichter van "Tochten" gezongen hebben zijn visie van de "Zwarte Hoofden" :

"Ik houd zoo van die lage palissaden,

die van de kust de groote zee ingaan,

alsof veel menschen van den oever traden

en tot hun schouders in het water staan.

De zee, het Strand, de lucht, alles is wijd

en breed-gebouwd en krachtiglijk grootmoedig,

maar zij alleen leven in nederigheid

en pralen niet, maar waken, trouw en goedig.

Dronken van stervensnoode zonnepracht,

ijdel met luister, dien zij roofden,

eischen de golven luid hun oppermacht

Maar ervoor staan hun zwarte hoofden

en houden wacht."

Beter dan in dit zoo zuiver gevoelde gedicht kunnen wij niet vertolken de gevoelens, de stemmingen, die in ons zijn, wanneer wij alles rond en voor ons beschouwen.

Een blijde levensstemming, een kunnen en weten te genieten van het rijke leven vindt men dan ook bij de optimistische bevolking van de stad, die lang gerekt ligt langs den Scheldemond, Het badleven te Vlissingen kenmerkt zich door vroolijkheid, ongedwongenheid, familieleven, gezondheid. Alle factoren zijn aanwezig voor groote uitbreiding van deze unieke badplaats, die, zooals wij reeds schreven, in afwijking van de overige Nederlandsche badplaatsen met het frontgezicht is op het Zuiden, waardoor eik zonnestraaltje als het ware den badgasten ten goede komt. De getijde-stroomen versterken ten zeerste den weldadigen invloed van de zeebaden. De gemiddelde temperatuur is eenige graden hooger dan in het overige Nederland. De eigenlijke badplaats ligt op korten afstand van de oude, thans bedrijvige stad aan den smallen, maar hoogen duinrand, daar waar een kleine baai gevormd wordt. Tot Westkapelle toe strekt zich een verrukkelijk duinlandschap uit, een eldorado voor elken natuurliefhebber. Het is er vol van intiem mooie plekjes waar men, gewapend met tent en proviand, dagen van reine verrukking kan slijten. Padvinders en kampeerders, schilders en schrijvers, zij allen komen van heinde en ver. Deze gezegende plek is werkelijk een der meest romantische van heel Nederland.

Doch niet alleen wordt bij Vlissingen de poëzie van de zee genoten vanaf het eiland, vele Nederlandsche en buitenlandsche jachten waardeeren de rustige, veilige ligplaats in de Vlissingsche havens of op de zee en maken van hieruit tochten over de Zeeuwsche stroomen, zoo welbekend vanwege hunne onvolprezen vergezichten.

Fraaie en goedkoope reisjes zijn vanuit Vlissingen te maken naar Engeland met de schitterende booten van de Stoomvaart Maatschappij "Zeeland" die een wereld-reputatie geniet voor het comfort en de veiligheid, welke ze haar reizigers verschaft. Tal van andere interessante. tochten te water en te land zijn te apprecieeren.

De toerauto's van de vereenigde Smits' Hotels, van welke hotels één op de meest uitgekozen plaats aan zee zich verheft en dan ook steeds een stroom van gasten trekt, zijn immer ter beschikking. Vaste uitstapjes worden gemaakt naar het rustieke nabijgelegen dorp Zoutelande om den kerkuitgang te zien van de inlandsche bevolking in de typische kleederdrachten; men kan vervolgens een toer maken over het geheele eiland Walcheren, den marktdag in Goes bezoeken en het vruchtbare eiland Zuid-Beveland, een gezelligen boottocht maken naar Terneuzen met een rit door Zeeuwsch-Vlaanderen, op Donderdag een bezoek brengen aan de fraaie, oude hoofdplaats Middelburg, alwaar dan de Walchersche bevolking ter markt komt, een toer maken naar de koopmansstad Antwerpen, terwijl ten slotte de Belgische kust verlokkend uitnoodigt tot allerlei gezellige tochten, welke men trouwens ook kan doen met de ruime ferry-boot, die een prachtzicht over de wijde wateren biedt en dan verder met den toerauto via Brugge, ofwel per electrische tram dadelijk via Knocke en voorts de geheele kust langs.

Uitstekende internationale treinen verbinden Vlissingen met het achterland, zooals wij schetsten, per boot, tram, trein of toerauto kan men zich zeer gemakkelijk en geriefelijk verplaatsen.

Het bezoek aan de badplaats neemt dan ook hand over hand toe. Sommige families keeren 4 a 5 maal in een seizoen terug.

Het Nederlandsche groot-kapitaal is begonnen zich te interesseeren voor de badplaats. Het Grand Hotel Britannia ging over in handen van de St. Mij- "Zeeland" en dit deed het geheele aanzicht van de badomgeving verbeteren. Logeergelegenheid is er voor iedere beurs. Vele conferenties worden thans te Vlissingen gehouden. Uitnemende tennisbanen evenals de golf links te Domburg brengen reizigers naar Walcheren.

Waarlijk, degene, die eenmaal van de schoonheid, die hier zoo rijk gespreid ligt, genoten heeft, die in bewondering stond voor de Zeeuwsche kleederdrachten en folklore, die een zonsondergang onderging aan het Vlissingsche strand, die kan Zeelands tuin nooit meer vergeten, doch keert naar Walcheren en Vlissingen terug om er te verpozen, om weer op krachten te komen voor den dagelijkschen strijd, dankbaar dat de natuur, hier en daar wat geholpen door een voorzichtige menschendaad, zooveel harmonie van lijn en kleur, van vromen levensernst en gave levensblijheid, van smettelooze schoonheid en heilige begeestering, waar Schelde en Noordzee elkaar begroeten, wist te houwen.

Ad. METS Jr.