DE ZEEUWSCHE WEEK

De Goesche winkeliers en de openlucht-étalages; Noord-Beveland en de vaste wal; vliegen de Schouwenaars naar Rotterdam; tuinbouw in Zuid-Beveland.

Zooals de lezer zich nog wel herinneren zal, waren de Goesche winkeliers geenszins gestemd over het besluit van den gemeenteraad om in de politie-verordening een artikel op te nemen waarbij het uitstallen van goederen op stoepen werd verboden. De Goesche winkelier houdt n.l. van traditie en de traditie luidt, dat op den marktdag de winkel tot in de open lucht verlengd moet worden. Honderd jaar geleden geschiedde zulks en waarom zou men thans plots aan dit gebruik een einde maken? Aldus ongeveer de meening der middenstanders. De Goesche raad daarentegen die aan het steeds toenemende verkeer dacht en de smalle Goesche straten door allerlei uitstallingen niet nog smaller wilde maken, was van oordeel dat de openlucht étalages in verband met het verkeer - en tevens in verband met het stedelijk aspect - verdwijnen moesten. De middenstanders besloten het recht te laten beslissen wie in het gelijk staat en ondanks het verbod stalden ze dus hun waren op de stoepen uit. Het gevolg was een dertiental processenverbaal en een druk bezochte zitting van het Kantongerecht. De Ambtenaar van het 0. M. stelde het gemeentebestuur in het gelijk en eischte tegen alle overtreders boete. De Kantonrechter, aan het einde der vorige week vonnis wijzende, verklaarde evenwel de verordening niet bindend en ontsloeg de vervolgden van rechtsvervolging.

Als de Ambtenaar niet in hooger beroep gaat, is op een Goesche kwestie die de gemoederen nog al in beroering heeft gebracht, ten gunste van den middenstand beslist.

Hoewel de kans groot is dat we wederom een ingezonden stuk van een der middenstanders uitlokken, moet ons de verklaring van het hart: "We betreuren den huidigen gang van zaken."

Het verkeer en het karakter van Goes zouden meer bij een andere beslissing gebaat geweest zijn.

x

De Noord-Bevelanders hebben al jaren getracht het isolement van hun eiland eenigszins op te heffen door het instellen van een lateren veerdienst met den vasten wal. Ze vonden het allesbehalve prettig in de zomermaanden even na den middag geen verbinding met Zuid-Beveland meer te hebben zonder dat zulks vrij aanzienlijke kosten met zich bracht. De redeneering der Noord-Bevelanders was: "Onze veerboot is duur, bovendien wordt winst gemaakt, waarom stelt men ons niet in staat wat langer gemeenschap niet de buitenwereld te hebben?"

Hun bede is thans verhoord. Met ingang van den zomerdienst wordt een late reisgelegenheid van en naar Wolphaartsdijk ingelascht. Op een vrij laat uur zal men zich nog kunnen laten overzetten. In Noord-Beveland zal deze beslissing van de provinciale overheid wel met een hoeratje begroet zijn.

x

Behalve de Noord-Bevelanders zijn de bewoners van Schouwen-Duiveland er van overtuigd, dat de verbinding tusschen hun woonstreek en overig Nederland nog wel een en ander te wenschen overlaat. Eenige jaren geleden liep men in Zierikzee dan ook al met plannen rond om een geregelde vliegtuig-verbinding Zierikzee-Rotterdam tot stand te brengen. De K. L. M. stond sympathiek tegenover de plannen, doch de uitvoering strandde op de afwezigheid van een geschikt vliegveld. Uitstel, aldus enkele heeren uit Zierikzee, behoeft echter geen afstel te worden. En daarom werden dezer dagen de plannen opnieuw ter hand genomen. Twee inwoners van Zierikzee hebben bij den Minister van Waterstaat een particuliere audiëntie aangevraagd welke is toegestaan, om met den Minister de plannen te bespreken.

Bij het onderhoud zal ook een vertegenwoordiger der K.L.M. aanwezig zijn.

Het ligt verder in de bedoeling dezelfde heeren, die eertijds deel uitmaakten van de commissie, weer als leden op te nemen, zonder dat tot hen opnieuw een verzoek zal worden gericht.

De terreinkwestie in de omgeving van Zierikzee heeft nog steeds dezelfde practische bezwaren als toen, maar men heeft nu ook gedacht aan de groote uitgestrektheden duinenrij onder Haamstede.

We zijn wel zeer benieuwd of men thans verder met de plannen zal komen dan eenige jaren geleden. Zou men op Schouwen-Duiveland werkelijk al zoo met beide beenen in dezen snellen tijd staan dat een luchtverbinding practisch uitvoerbaar geacht kan worden?

X

De tuinbouw in Zuid-Beveland neemt nog maar steeds in omvang toe en de veilingen houden natuurlijk met deze toename gelijken tred. Een belangrijk centrum van den tuinbouw is o. a. Kapelle. De cultuur heeft zich daar den laatsten tijd zoo uitgebreid, dat het bestuur der veilingsvereeniging de meening is toegedaan, dat een flinke vergrooting van de veilinggebouwen niet langer achterwege kan blijven. Meer ruimte is een dringende noodzakelijkheid geworden. In de laatste jaren is het veilingswezen enorm toegenomen, de aanvoer van producten wordt steeds grooter, fruitaanplantingen breiden uit, groenten- en kascultuur neemt met den dag toe, zoodat het bestuur reeds voorloopige plannen ontwierp, om deze de e.k. algemeene ledenvergadering voor te leggen om tot een aanzienlijke uitbreiding der gebouwen over te gaan. Tot verkrijging van geldmiddelen stelt het bestuur zich voor een geldleening aan te gaan in den vorm van uitgifte van obligaties ten laste der vereeniging, groot fl 100.-, rentende 6 ten honderd, die ze in de eerste plaats hoopt bij de leden te kunnen onderbrengen. Door de bestuursleden werd reeds een belangrijk bedrag toegezegd.

VAN EIGEN BODEM

Zeeuwen tegen Spanjaarden

door

D. A. DE STOPPELAAR.

IV.

Onderwijl maken de Zeeuwen zich meester van Sint-Maartensdijk en beproeven een aanval op Tholen. Schoonewal, de Rijk en andere bevelhebbers landen daartoe met 1600 man tusschen Bergen op Zoom en Tholen, waar zij zich pogen te verschansen.

Overvallen echter door den wakkeren Mondragon, moeten zij vluchten. Tijdens 't aftrekken steken zij den dijk door, welke opening sedert het Geuzengat is genaamd.

Versterkt door de Rolle, den Veerschen burgemeester, wordt een nieuwe aanval ondernomen. Maar de Spaansche veldheer weet hen te verslaan; daarbij vinden Schoonewal en de Rolle, benevens 700 Zeeuwen, den dood. De Rijk tracht zwemmend te ontkomen, doch vruchteloos. Hij valt in 's vijands handen, die hem echter en dat is iets bijzonders in dezen tijd - 't leven laten, in de hoop veel geheimen daardoor te kunnen vernemen, Sint Maartensdijk wordt nu door Mondragon hernomen. 1)

"Indien de oorlog in dit gewest", zoo schrijft Alva den Koning, "tegen een ander vorst gevoerd ware, hij zou reeds lang geëindigd zijn, maar het is ontstellend, hoezeer het aantal muiters toeneemt, hoeveel er ook om hals gebracht worden". 2)

Sancho d'Avila zit ondertusschen te Middelburg opgesloten; zóó zeer zelfs, dat hij geen enkel bericht naar Brussel weet te zenden. Daar acht men den toestand der Spanjaarden van dien aard, dat men rekening houdt met de volledige ontruiming van het heele gewest binnen een achttal dagen. Maar eenige Zeeuwsche schepen verlaten hun post tot achtervolging van enkele Spaansche, die zich vanuit Engeland naar Vlaanderen begeven. Zoo ziet men dat onze voorouders op 't stuk van de organisatie van den opstand 't nog niet vergebracht hadden. En daardoor lukt het de Spanjaarden van uit Middelburg krijgsmateriaal naar Goes te zenden; tegelijkertijd beproeft d'Avila den terugtocht naar Antwerpen te ondernemen.

Dan valt Ewouts Worst is inmiddels overleden - hem aan, zoodat hij, na 'n hevig treffen bij Kruiningen, tot den terugtocht moet besluiten, Jan de Moor, bekend uit ons vorig stuk, wordt, terwijl hij de scheepsraad op 't Admiraalschip bijwoont, door een kanonskogel het hoofd weggenomen; ook de Admiraal, door splinters aan 't hoofd gevaarlijk verwond, bekoopt deze ontmoeting met den dood.

Doch niets vermag der Zeeuwen moed te stuiten: 6 Juni, als d'Avila weer opzeilt, hervatten zij dadelijk 't gevecht. Wel behalen zij menig voordeel, doch 't valt niet te verhinderen, dat de Spaansche admiraal een deel zijner vloot veilig binnen Antwerpen brengt. 3)

Inmiddels overlijdt de gouverneur van Vlissingen en Karel van Boisot, 'n Brusselsch edelman en trouw aanhanger van Oranje, volgt hem op; Joan de Jonge, meestal Doctor Junius van Antwerpen genaamd, wordt bevelhebber van Veere, inplaats van de Rolle, die voor Tholen sneuvelde.

De Vlissingsche gouverneur laat om zich aan de landzijde te versterken aan den hoek van den dijk, die den ingang van Middelburg's haven bestrijkt, 'n bolwerk opwerpen; de boeren uit den omtrek bieden hem daartoe de behulpzame hand. Weliswaar tracht nu Anthonie van Bourgondië dat pas opgerichte werk te vernielen, doch een kanonskogel afgevuurd door een der Geuzenschepen, doodt hem. Dán word zijn volk teruggedreven en 't aangevangen werk voltooid.

En nu gaan de plaatselijke Zeeuwsche hoofden van den opstand gezamenlijk te werk: de gouverneurs van Vlissingen, Veere en Zierikzee zullen Rammekens den Spanjaarden ontrukken. Om de juiste actie hunner bewegingen te camoufleeren, zenden zij op 30 Augustus een aantal gewapenden op Arnemuiden af; de toeleg gelukt! 'n Deel der bezettingen van Middelburg en Rammekens snellen te hulp, zoodra in 't fort slechts 70 man onder 'n vaandrig achterblijven, terwijl de bevelhebber dier sterkte ter genezing zijner wonden zich in de hoofdstad bevindt.

Bliksemsnel sluiten nu de Zeeuwen, ontzet uit Antwerpen vreezend, Rammekens in zoowel te water als te land, ondermijnen de muren om die in de lucht te doen vliegen en alsdan storm te loopen. Na 5 dagen zijn de mijnen gereed, de stormladders door den Zierikzeeër van der Ende geplaatst. Twee platgeboomde schepen, drommelaars genaamd, onder bevel van Paul van Beveren uit Veere, varen tot onder de vestingwallen. Dan ontzinkt de bezetting, geen hulp meer verwachtend, den moed en nog dienzelfden avond geven zij zich over. Den volgorden dag trekken zij naar Middelburg en de Oranjevaan wappert voortaan van Rammekens. 4)

Over deze inname doet Alva aan Philips een vervalscht bericht toekomen; de bevelvoerende vaandrig zou voor 2000 kronen de sterkte verkocht hebben aan de Zeeuwen en dezen, toen het op betalen aankwam, hem hebben opgehangen .... 5)

Thans is de eenige weg, langs welken Middelburg aanvoer kan krijgen, afgesneden. Ook kan de Spaansche vloot de Zeeuwsche niet meer ontloopen, daar zij nu voor Zeeburg (Rammekens) stuit. 6) Beauvoir merkt dit 't allereerst; hij, de eenige Spaanschgezinde die op de Zeeuwsche stroomen goed thuis is. Op denzelfden dag, dat Zeeburg valt, verlaat Mondragon met een vloot van 50 proviand-schepen, gedekt door een even groot aantal oorlogsbodems, Antwerpen om 't ontzet van Middelburg te beproeven.

Als hij echter hoort dat Zeeburg is gevallen en ziet, hoe de Zeeuwen onder deze sterkte een nieuw bolwerk hebben aangelegd, terwijl een aantal hunner schepen trouw de wacht houdt, koerst hij met z'n vloot Vlissingen voorbij met het doel, te Westkapelle troepen te landen ter versterking van de bezetting der hoofdstad, wat hem niet gelukt. Hierdoor niet ontmoedigd, zeilt hij nu naar den Haak en landt bij Vrouwenpolder van waaruit thans de proviandeering behendig geschiedt, totdat zijn matrozen door gebrek aan goed drinkwater gedwongen worden te vertrekken.

Mondragon met 2400 soldaten, rijkelijk van krijgs- en mondbehoeften voorzien, blijft aan land en weet z'n volk binnen de benarde vesting te brengen, terwijl zij met zich weten te voeren 300 koeien en leeftocht voor 2 maanden!

Weliswaar verliest Beauvoir door onkunde zijner bevelhebbers op de Zeeuwsche stroomen eenige schepen, doch de bemanningen worden gered. Vlug zeilt hij naar Terneuzen en laat daar 't anker vallen. Maar 't gaat hem niet voor den wind om ongedeerd in Antwerpen binnen te komen. Van den wal bestookt, in de achterhoede aangevallen, terwijl op de vloot alles verbruikt is, overvalt hem een geweldige storm, die twee dagen aanhoudt. Als door een wonder blijven hij en de zijnen behouden en totaal uitgeput bereikt hij eindelijk de Scheldestad; vier zijner schepen vergaan en die afdrijven vallen in handen der Zeeuwen. Oranje meldt, dat de Spanjaarden op dien tocht er 17 schepen bij inschoten. 6)

In plaats van den gesneuvelden Anthonie van Bourgondië wordt nu Mondragon tot gouverneur van Zeeland benoemd, aangezien Beauvoir, aan wiens dralen Alva 't verlies van Zeeburg toeschrijft, het bestuur slechts onder die voorwaarden op zich wil nemen, welke den Hertog onaanneembaar voorkomen. 7) De positie van den laatste wordt in deze dagen zeer moeilijk; hij schrijft Philips, dat diens belang vordert, dat hij ten spoedigste uit de Nederlanden vertrekt alwaar hij niets meer kan uitrichten en zal sterven, indien hij er nog een winter moet doorbrengen. Zóó hevig kwelt de rheumatiek hem, dat hij zich niet meer uit z'n armstoel kan oprichten. Ten slotte geeft hij den koning den verschrikkelijken raad, alle steden en dorpen, welke niet door de Koninklijke troepen behouden kunnen worden, in brand te steken....

Zooals men weet, heeft de ijzeren hertog uit z'n persoonlijk vermogen tal van krijgstochten in Zeeland (en Holland) bestreden, als 's Konings geld niet op tijd Brussel bereikt. Vandaar dan ook, dat hij geweldig in de schuld zit. "Vastgenageld zoo ben ik in Amsterdam", schrijft hij Philips als de troepen aldaar aan het muiten slaan. 8) Tweeduizend soldaten dringen zijn woning binnen en eischen onstuimig hun achterstallige soldij. Met de grootste moeite slaagt hij erin bij eenige aanzienlijke Amsterdammers geld te leenen; bij de bankiers is bij alle crediet kwijt. Als een gefailleerde zit hij daar en beducht voor zijn geldschieters, zint de hertog op 'n middel, zich stilletjes uit de voeten te maken. Op zekeren dag laat hij bij trompetgeschal omroepen, dat ieder, die nog iets van hem te vorderen heeft, den volgenden morgen om geld kan komen. Maar als de nacht valt, poetst hij stiekum de plaat. . . . 9)

De Zeeuwsche opstand heeft men geruïneerd en 't is voor de Nederlanden 'n groote verluchting als hij, beladen door den vloek eener gansche natie, ten slotte naar Spanje afreist.

In den laatsten tijd van zijn bewind was het de Spaansche zaak in Zeeland niet naar den vleeze gegaan. Meer en meer werd de hoofdstad door het onder water zetten der omliggende landerijen en het opwerpen van nieuwe schansen, bedreigd. Mondragon stond daartegen machteloos. Op Walcheren weet Oranje 6000 man Engelschen te landen. Middelburg heeft nog voor één maand levensbehoeften. Vandaar, dat Alva op 't laatst van zijn bewind nogmaals een vloot van wel 80 schepen te Antwerpen uitrust, Beauvoir als vlootvoogd, laat bij Lille de grootste schepen de Honte afzakken en werpt een bezetting in Reimerswaal. Dat wordt de ondergang van 't aardige stadje.

Ondertusschen wordt de Zeeuwsche vloot door wachtschepen hiervan onderricht; Boisot vaart de Spanjaarden tegemoet en treft hen te Wolphaartsdijk aan. Maar de laatsten vluchten terug op Bergen op Zoom. Nu volgt het beleg van Reimerswaal, dat zich na een dag of vier moet overgeven. Uit vrees dat de vijand zich erin zou nestelen, steken de Geuzen de stad in brand, na deze te hebben ontmanteld. De meeste bewoners trekken naar elders en om 't geweld van den telkens terugkomenden krijg te ontgaan èn wegens 't gevaar van de steeds verzwakkende dijken. En die verlaten stad zal ten slotte gesloopt worden. "Waar op gevolgt is, dat door last van de Heeren Staten van Zeeland naer aenslag van biljetten aan 't sterfhuis (d. i. de stad), ende verkoopinge van straetsteenen, ende anders, ende om met een woort alles te zeggen, de uitvaart is gehouden."

(Wordt vervolgd).

1) Corr. Ph, II, T II p. 357. Archives T IV p. 90-92.

Van Meteren: bl. 90.

2) Corr. Ph. Il: T II p. 357.

3) Swaluwe: daden der Zeeuwen, bl. 49.

4) Swaluwe:bl. 48-52. Corr. Ph. II: T II p. 398-400. Van Meteren: B IV bl. 90.

5) Corr. Ph. II: T II, p. 403.

6) Swaluwe: bl. 53-55.

7) Archives: T IV p. 185 e. v. Corr. Ph. 11: T II p. 403-410.

8) Swaluwe: bl. 56. -

9) Prof. Dr. H. Brugmans: Opkomst en Bloei van Amsterdam, bl. 90.

10) Smallegange: Cron. v. Zeel. D. I. B III bl. 277

Toen onze voorouders op de banken zaten

door

LEO v. BREEN.

II.

Met de Hervorming was op velerlei gebied een nieuwe periode aangebroken. De Gereformeerde nam de Katholieke de leiding uit handen en dit had vooral ook belangrijke gevolgen voor het onderwijs. De taak van den onderwijzer veranderde; in de eerste plaats was het zijn werk den Bijbel te onderwijzen. Het spreekt wel vanzelf, dat dit alles slechts geleidelijk tot stand kwam. Talrijke onderwijzers werden slachtoffer van Alva's rechtbank; zoo b.v. de Middelburgsche schoolmeester Anthony Willemse, die niet alleen de Calvinistische leer had onderwezen, maar ook de Geuzen daadwerkelijk hulp had verleend. Hij werd gestraft door verbanning en confiscatie van zijn goederen. Het godsdienstonderwijs werd nu het voornaamste punt van het program. Het onderwijs werd georganiseerd door de kerkelijke vergaderingen, hoewel natuurlijk de overheid de baas bleef. Verschillende vragen worden in deze vergaderingen opgeworpen, zooals we b.v. in de Handelingen der Synode te Middelburg (1581) kunnen zien. Daarin lezen we onder meer: "De Gemeenten zullen toezien, dat er Schoolmeesters zijn, die niet alleen de vrije konsten en de spraaken leeren, maar ook de Theologie en de Catechismus, ende haare Toehoorders ende Discipelen in de vreeze des Heeren onderwijzen". Ook werd hier de vraag gesteld, hoe de onderwijzers geëxamineerd meesten worden. Dit werd opgedragen aan de Classis.

Geest en methode van het toenmalig openbaar onderwijs wil Dr. de Planque met dat van de bijzondere inrichtingen van onderwijs op den grondslag der Gereformeerde beginselen vergelijken; maar er waren veel wantoestanden. De schooltijden begonnen en eindigden met gebed. In de schoolordonnantie van de Staten van Zeeland vindt men: "Ende ter uyre vande 't samenkomste ter scholen, ende voor het scheyden uyt de scholen, oft 't Huys gaen, sullen sij die gheheele Jonckheyt op haer knyen liggende, de voorsz. Gebeden overluyt ende onderscheydelijck naer gelegentheyt, bij beurte laten opseggen".

Van psalmzingen wordt nergens melding gemaakt, maar dit was zoo gewoon, dat vastlegging in een ordonnantie overbodig zal zijn geweest.

Typeerend voor het onderwijs in dien tijd was, dat meergevorderde leerlingen de achterblijvers bij hun lessen moesten helpen. Van deze methode werd dikwijls misbruik gemaakt door de schoolmeesters, omdat zij een deel van hun werkzaamheden op de kinderen konden overdragen. De schoolordonnantie van de Staten van Zeeland verbiedt deze methode dan ook, o. a. in de volgende woorden: "Ende (de schoolmeesters) sullen oock ghehouden wesen, allen den kinderen hare Lessen ende Compositien selver te hooren, af te nemen, ende te corrigeren. . . . ".

De schoolmeester handhaafde tijdens de lessen de orde en verrichtte administratieve bezigheden; de kinderen leerden hun lessen en werden een voor een overhoord. Er valt dus van klassicaal onderwijs niet te spreken. Er was een vaste methode voor het opzeggen. En wee het kind dat zijn les niet in de puntjes kende! Plak en roede waren altijd bij de hand.

De hoofdvakken, waarin les werd gegeven, waren schrijven en rekenen. Verder werden goede manieren en de Christelijke religie onderwezen.

Overigens was er geen eenheid in het onderwijs. Er werden allerlei soort boeken gebruikt, zooals bijv. bij het lezen de Catechismus. Speciale leerboeken waren er feitelijk niet; en wat er nog was, of later kwam, bleek meestal voor kinderen ongeschikt. Het schrijven was ook een belangrijk vak. Soms werden, hierin wedstrijden gehouden, waaraan prijzen waren verbonden.

Maar het schoolmeesterschap stond op een laag peil. Er werden geen uniforme eischen gesteld; men moest doorgaans nemen wat men krijgen kon. Dit blijkt ook uit het ontstaan van aparte rekenscholen. Het rekenen was echter voornamelijk practisch bedoeld: het was in de 16e en 17e eeuw in hoofdzaak cijferen.

Aan het godsdienstig element in het onderwijs werd wel het meest zorg besteed. Zoo ging des Zondags ook de schoolmeester als geleider met de kinderen naar de kerk.

Maar niet alle schoolmeesters voldeden in de practijk. In de kerkelijke acta van Vlissingen (11 Nov. 1580) staat te lezen: "Also door dien dat de kinderen weynich in de schole, so wel de groote ende gemeyne als particuliere daertoe gehouden worden dat sij des Sondachs in de Kercke comen om den Christelijcke Catechismus op te seggen, grote ergernissen tot oneer van dese stadt gegeven wert, is goet gevonden dat men mijn Heere van de wet in de naeste weecke aenspreecken sal, dat hem believe alle schoolmeesters op te leggen sulckx te verbeteren ende tot weringe van alle schandaal de kynderen in de Catechismus onderwijsen ende ter Kercke leyden".

Als het zóó in de steden was, dan zal de toestand op het platteland nog wel meer te wenschen hebben overgelaten.

Met de Hervorming nam het gebrek aan schoolmeesters zeer toe. Immers, was er tot nu toe alleen onderwijs geweest voor de kinderen van hen die dit konden betalen, nu werd onderwijs voor allen geëischt.

Het peil bleef dan ook laag, zooals uit klachten blijkt. Zoo klaagde men over Katholiek gezinde schoolmeesters, ook over onbekwaamheid en levenswijze. Verschillende hielden kroegen, waar zij 's nachts met jonge menschen drinkgelagen hielden; anderen weer leefden de ordonnantiën niet na.

Vooral Joannes de Swaef, de Middelburgsche schoolmeester, ageert tegen de slechte elementen bij het onderwijs. Hij waarschuwt de ouders, dat zij moeten toezien, waar zij hun kinderen heenzenden. Hij geeft ook verschillende eischen, waaraan de schoolmeester moet voldoen. Hij moet godzalig zijn, maar vooral ook zijn vak kennen. "Want hoe kan een, die selve niet geleerd en is, een ander wel geleerd maken? Den slijpsteen maeckt wel de bijle scherp, en blijft selve bot, maer evenwel en is noyt ghesien, dat yemand een ander vernuft in konsten gemaeckt heeft die selve plomp was".

Hij dringt aan op het naleven van de ordonnantie van 1591 en critiseert het uitoefenen van bij-ambten.

Met den val van Antwerpen in 1585 vond men onder degenen, die naar het Noorden vluchtten, veel schoolmeesters, die zich in onze provinciën kwamen vestigen. Het waren meestal bekende menschen op onderwijsgebied; zooals Johan Coutereels te Middelburg, bekend om zijn rekenboekje, dat op veel scholen werd gebruikt, en David Roelands te Vlissingen, die werken over calligraphie schreef. De Swaef hoorde ook onder de vluchtelingen. In Middelburg vond men in 1591 zelfs 22 menschen, die bij het onderwijs betrokken waren, de meesten van hen waren Zuid-Nederlanders. Dit was echter een uitzonderingstoestand. Zij vereenigden zich in hetzelfde jaar tot een gilde; waarschijnlijk naar het voorbeeld van Antwerpen. Maar dit vond in ons land, buiten Leiden, geen ingang. De schoolmeesters werden geëxamineerd door de classes; predikanten inspecteerden vooral het onderwijs. Zoo zien wij, hoe het lager onderwijs zich langzamerhand ontwikkelt/ Maar het heeft toch nog lang geduurd, voor het woord van Valcooch: "Een schoolmeester sal wesen een sachtmoedich man", van ideaal tot werkelijkheid werd. Want er zullen er maar weinigen onder de lezers van de oudere generatie zijn, die nooit eens hebben kennis gemaakt met de straffende hand van den onderwijzer; al waren plak en roede dan reeds lang verbannen.

UIT EEN JEUGD

Herinneringen aan Zeeland

door

JAN R. Th. CAMPERT.

XXVI.

Vlissingen. II.

Het was een oud, hoog en affreus gebouw, de school in Vlissingen, waar ik eenige jaren sleet en mij trachtte te bekwamen in alles wat er zooal op een behoorlijke school gedoceerd wordt. Zij stond ergens op den hoek van twee straten en mijn teederste herinneringen aan de onmiddellijke omgeving van het eerbied-afdwingende gebouw liggen toch aan de kade, er achter gelegen, waar men af en toe een groote boot zag, die van de een of andere averij werd hersteld en vèrder.... in een kleine herberg, als ik mij niet vergis: De Wynberg genaamd, waar wij af en toe de vermoeide hersens trachtten op te frisschen met een prikkelend en hart-verheugend vocht.

Maar, overigens - ik wil van deze school geen kwaad hooren, want de twee daar. doorgebrachte jaren waren niets meer of minder dan zéér genoeglijk.... achteraf bezien dan altijd.

Op dit oogenblik verheugt Vlissingen zich in een grooter en moderner schoolgebouw. Het staat ergens bij den Badhuisweg in de buurt en van uit de breede, hooge ramen heeft men er een wijd uitzicht. Het is een gebouw - gelijk dat heet - naar de eischen des tijds ingericht: ruim, frisch en aantrekkelijk en toen ik, al weer een tijdje geleden, mijn ouden directeur nog eens opzocht, liet hij het mij zien van onder tot boven met gepaste trots. Inderdaad: het verschil was aanmerkelijk, maar, mon Dieu, waar was het aardige, smalle en hooge bruggetje, dat de twee oude gebouwen verbond en van waar af mijn vrienden en ik zoo menigmaal de korfballende meisjes - deden zij ooit iets anders? - vriendelijk-bedoelde raadgevingen toeriepen? En waar was het gezellige, donkere scheikunde-lokaal, waar je ternauwernood kon zien wat je eigen handen uitvoerden?

En waar was de klasse, waar wij lachten en zwoegden? Nee, ik vond die nieuwe school héél aardig, maar het was niet wat ik zocht!

Maar de boulevards waren tenminste onveranderd gebleven en kom, ga mee, we plakken daar ergens neer. De tocht was lang genoeg en de vermoeide beenen behoeven rust, de droge keel een goèd glas.

Het is goed om hier weer te zitten. Aan den Schelde-mond. Wij zien Breskens liggen aan den overkant en verder-weg in dit heldere middag-licht een Belgische badplaats.

Groote schepen varen af en aan, terwijl de visschersvloot over het water uitzwermt. Dit is tenminste nog als vroeger en zóó zijn ook de Vlissingsche meisjes, die ik een genegen hart toedraag.

Een Middelburgsch meisje en een Vlissingsch meisje.... dat scheelt dag en nacht. Meisjes zijn meisjes, zegt u? Maar ik geef u de verzekering, dat u zich ditmaal deerlijk vergist! In het algemeen gesproken: de Middelburgsche meisjes gaan gehuld in een waas van onaantastbaarbeid, in zich-zelf besloten, op een afstand, correct en ingetogen. Ongenaakbaar....

Versta mij wel: ik zou liever den brandstapel willen bestijgen dan te beweren dat de Vlissingsche schoonen niet correct en niet ingetogen zouden zijn, maar, ziet u: er zijn gradueele verschillen. Ze zijn wat vroolijker en nonchalanter, wat minder zwaar op de hand en eerder tot toegeeflijkheid gezind. Een zoen in Vlissingen is een flirtation, een zoen in Middelburg. .. .. een bruiloft. Voelt ge nu wat ik bedoel. Die scherpe kantjes zullen er langzamerhand wel afgesleten zijn, maar dit zijn herinneringen, niet waar? En och, het valt ook wel te begrijpen, want ligt dit verschil ook al niet in het karakter dier twee steden? Middelburg, het preutsche; Vlissingen. het lichtere.... in alle eer en deugd.

Middelburg, vast gebonden binnen de beperking van singels en bolwerken;,Vlissingen, uitziende over zee en onderhevig aan de van buiten komende invloeden, Middelburg, een statige provincie-stad, waar de staten gevestigd zijn; Vlissingen, haven-stad, met zijn verkeer van passagierende matrozen en verblijvende reizigers. En is het dan vrèèmd, dat dit alles zijn stempel drukte op de bewoners? Integendeel -

Zijt ge uitgerust, goèd, dan wandelen we nog even den boulevard af en merkt gij nu hoe goèd het is om hier te flaneeren? Heb ik het u niet voorspeld en wilt ge na onze lange doolage door de Walchersche binnen-landen een waarlijk mondain genoegen? Ik weet hier een gelegenheid waar men danst.... een puike Jazz, jazeker, en wat er zoo meer bij hoort. Vermoei u echter niet al te zeer, want morgen is er weer een dag en onze zwerftocht heeft het einde nog niet gevonden....

DE SCHELDE-ZENDER

Hallo, hallo........

Hier is het draadloos uitzendstation de Schelde-Zender Vindt u het interessant, te hooren:

- dat de Kantonrechter te Goes de verordening, waarin de Goesche gemeenteraad den winkeliers verbiedt artikelen op stoepen te étaleeren, niet bindend verklaarde. Het Goesche open warenhuis blijft dus bestaan.

- dat op den onbewaakten overweg bij Rilland-Bath de vorige week bijna een boerenknecht mitsgaders paard en kar door een trein gegrepen werden. Door krachtig remmen wist de machinist van de locomotief op het nippertje een ongeluk te voorkomen.

- dat de P.Z.E.M. het aanbod van de gemeente Retranchement inzake de electrificatie aanvaardde. Spoedig zullen er dus de electrische lampjes gloeien.

- dat de St. Jacobskerk te Vlissingen 1 October a.s. van een centrale verwarming voorzien zal zijn.

- dat de restauratie van de Groote Kerk te Goes goeden voortgang heeft. Aan het einde van het jaar zal de kerk, die door uitbreking van den scheidingsmuur veel grooter geworden is, weer aan de gemeente dienstbaar gemaakt zijn.

- dat in den oven van een Vlissingsche bakkerij een buis sprong. Een jongen werd daardoor gewond; de ruiten in de bakkerij scheurden van den schrik.

- dat het Sopla-Pandervliegtuig, waarin de Sopla-rookers de lucht in gaan, dezer dagen in Wilhelminadorp een noodlanding maakte. Later kon het naar Vlissingen opstijgen.

- dat te Axel de 20ste jaardag van prinses Juliana feestelijk gevierd zal worden. Een collecte bij de ingezetenen bracht f 700.- op . Menige grootere Zeeuwsche plaats mag zich, wat dit Juliana-feest betreft, aan Axel spiegelen.

- dat men van 15 Mei af des avonds om half tien Noord-Beveland nog zal kunnen verlaten en dat de laatste boot van Wolphaartsdijk naar Kortgene te 10 uur zal varen. Voor de Noord-Bevelanders is deze late reisgelegenheid een ware uitkomst.

- dat de P.Z.E.M. nog maar steeds met de tram Vlissingen-Middelburg in de maag zit.

- dat 106 personen solliciteerden naar de betrekking van waterbouwkundig opzichter bij het waterschap "Schouwen". Er zijn dus niet alleen te veel onderwijzers op dit ondermaansche.

- dat 28 muziekvereenigingen zich op Tweeden Pinksterdag naar Kruiningen zullen opmaken, teneinde het 65jarig bestaan van het gezelschap ter plaatse te vieren en om elkaar in het muziek produceeren den loef af te steken. Hetgeen een luidruchtige dag belooft.

- dat bij de werkzaamheden aan de nieuwe sluis te Vlissingen twee circa 40 c.M. lange ivoren tanden gevonden zijn. Wie ze in de grijze oudheid verloren heeft, is nog niet bekend.

- dat in Sas van Gent onlangs wedstrijden voor hazewindhonden gehouden zijn. Het publiek interesseerde zich maar matig voor deze nieuwe sport.

- dat de Westdorpenaars en de Sas van Gentelingen gemeenschappelijk een tennisclub hebben opgericht. Men schijnt er dus over de annexatie-verbittering heen te zijn.

- dat een agent van een Belgische suikerfabriek te Axel de dupe geworden is van een zekeren K. Deze gaf voor een belangrijk quantum suikerbieten te kunnen contracteeren en liet zich ongeveer f 1000.- op voorschot uitbetalen. K. is met het geld spoorloos verdwenen.

- dat de Zeeuwsche Hypotheekbank over het afgeloopen jaar 20 pCt. dividend uitkeerde.

- dat het Zuid-Bevelandsche a Capella Koor, directeur G. J. Tamminga, te Goes, Zierikzee en Middelburg een aantal concerten gaat organiseeren.

- dat de Goesche gemeenteraad fl 500.- voteerde teneinde openbare werken te laten waterpassen. Vermoedelijk is dit het begin van het genietbaar maken der stinkende vesten.

- dat de lijn der Zeeuwsch-Vlaamsche Tramwegmaatschappij, thans aangesloten tot Breskens, 15 Mei waarschijnlijk ook in exploitatie zal komen voor personenvervoer.

- dat de Middelburgsche Lange Jan de vorige week nukken had. Er kwam een kwartier ruimte tusschen wijzerborden en klokkenspel. Men heeft het oude lange heerschap dra van zijn voorjaars-bevliegingen verlost.

- dat de bloemenvelden in Westelijk-Schouwen weer in bloei staan. Het geheel maakt een schitterenden indruk.

- dat de Belgische regeering twee nieuwe motorbooten voor het Belgisch loodswezen te Vlissingen heeft aangekocht.

- dat de polder Walcheren voor de verbetering van den weg Westkapelle Middelburg f 9000.- zal bijdragen, mits de gemeente Middelburg f 6000.- geeft. De gemeenten Westkapelle, Zoutelande, Biggekerke en Koudekerke dragen tesamen fl 139.000.- bij.

- dat een onbekende in Vlissingen het water in een regenbak in de Scherminkelstraat met carbolineum verontreinigde.

- dat de gezondheidscommissie op Schouwen een onderzoek instelde naar de hoedanigheid van het drinkwater te Renesse. Van de 83 woningen bleken er 22 slecht en 47 onvoldoende te zijn, terwijl 14 monsters voldoende genoemd konden worden. Renesse heeft nog niet kunnen besluiten tot aansluiting aan de komende drinkwaterleiding.

Wij sluiten nu tot volgende week Vrijdag....

Adieu ........

DE O.Z. PRIJSVRAAG

Door loting viel de prijs ten deel aan:

H. PIETERSE, Vredenoordkade 24B, Rotterdam.

Zeeuwsch Voetbal.

De voetbalcompetitie, die gedurende de vorstperiode negen achtereenvolgende Zondagen aan banden was gelegd, verloopt sedert de opheffing dier stagnatie alleszins gunstig. Nog slechts enkele wedstrijden zijn noodig om de ranglijsten te kunnen afsluiten en aan te vangen met de inspannende kampioens-, promotie- en degredatiewedstrijden.

Over het algemeen hebben onze Zeeuwsche voetballers zich kranig geweerd. In de 2e klasse A van den Nederlandschen Voetbalbond, waarin "Vlissingen" zich van den kampioenstitel verzekerde, neemt ook "Zeelandia" eene eervolle plaats in; zij volgt momenteel als goede tweede en behoeft slechts den wedstrijd D.O.S.K.O.-Zeelandia op Zondag a.s. te winnen om definitief als No. 2 te eindigen.

Met "Middelburg" is het minder goed gesteld. Na een hoopvol begin, viel eene inzinking waar te nemen, die haar enkele gevoelige nederlagen bezorgde, zoodat zelfs de mogelijkheid nog bestaat, dat de hoofdstedelingen op de laatste plaats terechtkomen en hun tweede-klasse-schap alsdan tegen twee derde-klassekampioenen hebben te verdedigen. Doch wij zien het niet zoo ernstig in, aangezien de vereeniging "Alliance" heel wat slechtere papieren bezit en in 't allergunstigste geval nog met de Middelburgers gelijk kunnen komen. Bovendien verwachten we, dat 't oude feu sacré zich nog eens bij "Middelburg" zal doen gelden en zij althans één puntje van de vier, die de beide door haar nog te spelen wedstrijden inhouden, weten te annexeeren.

"Middelburg" moet nog op bezoek bij "Bredania" en "Breda", terwijl "Alliance" nog een visite verschuldigd is aan "Breda" en "G.U.D.O.K.", welke laatste evenwel nog twee thuiswedstrijden voor den boeg heeft, n.l. den genoemden tegen "Alliance" en een tegen "Vlissingen". Er is dus wel spanning in de onderste regionen, waar - zooals uit onderstaanden stand moge blijken - nog verschillende mogelijkheden zich kunnen voordoen.

't Is per saldo voor geen enkele vereeniging aangenaam in degradatiegevaar te verkeeren, maar we verwachten en vertrouwen, dat "Middelburg" er in slaagt, zich veilig te stellen en mitsdien dat onaangename karweitje aan anderen te kunnen overlaten.

De stand der Zuidelijke 2e klasse A luidt als volgt:

Doelp.

Gesp. Gew. GelijkVerl. Pnt. Voor Tegen Gem.

Vlissingen 17 13 1 3 27 57- 27 1.58

Zeelandia 17 10 2 5 22 52- 42 1.29

Dongen 18 9 5 4 23 61- 32 1.27

D.O.S.K.O. 16 8 3 5 19 31- 29 1.18

Breda 16 8 1 7 17 31- 41 1.06

Bredania 16 6 3 7 15 29- 37 0.93

R. B. C. 18 6 2 10 14 36- 42 0.77

Middelburg 16 4 3 9 11 26- 40 0.68

G.U.D.O.K. 16 4 3 9 11 32- 49 0.68

Alliance 16 2 3 1 17 32- 48 0.43

De 3e klasse A van den N. V. B., uitsluitend omvattend Zeeuwsche elftallen, heeft nog slechts twee wedstrijden openstaan, n.l. Walcheren-Zierikzee en Middelburg II-Zierikzee. Vorige week wezen wij reeds op de belangrijke nek-aan-nekrace om de leiding tusschen de vereenigingen "Terneuzen" en "Hulst", Tegen alle verwachting in moest "Hulst" een punt achterlaten in Middelburg, waar Middelburg II een gelijk spel (0-0) wist te bevechten. "Terneuzen" won tegelijkertijd haar laatsten thuiswedstrijd tegen Zeelandia II, zoodat de Neuzenaars zich kampioen mogen noemen, tenzij het door "Hulst" ingediende protest mocht worden toegewezen. "Hulst" heeft n.l. geprotesteerd tegen het niet-toekennen van een strafschop. Deze werd na afloop van den wedstrijd alsnog genomen met resultaat, dat hieruit een doelpunt ontstond. Hoewel de scheidsrechter pertinent is in zijn verklaring, waarbij eene overtreding, die het toekennen van een strafschop wettigt, is uitgesloten, blijft de mogelijkheid bestaan, dat de protestcommissie van den N. V. B. de rechtsgeldigheid van den strafschop en mitsdien het doelpunt aanvaardt, waardoor "Terneuzen" en "Hulst" met evenveel winstpunten zouden eindigen en dus op neutraal terrein een beslissingswedstrijd moeten spelen. Zoolang het lot van het protest nog in de lucht hangt, is echter de stand van 3A aldus:

Doelp.

Gesp. Gew. Gelijk Vert. Pnt. Voor Tegen Gem

Terneuzen 16 13 1 2 27 57-14 1.68

Huist 16 10 6 0 2ti 53-12 1.62

Goes 16 10 4 2 24 50-18 1.50

Walcheren 15 6 3 6 15 28-30 1.00

*) S.I.N.O.TO. 16 5 5 6 13 29-42 0.81

Zeelandia II 16 5 1 10 11 34-64 0.68

*) Zierikzee 14 5 1 8 9 24-49 0,64

Vlissingen II 16 3 1 12 7 29-42 0 43

Middelburg II 15 1 2 12 4 13-46 0.26

*)= 2 winstpunten in mindering wegens éénmaal niet-opkomen.

Indien "Hulst" haar protest verliest - wat wij het meest waarschijnlijk achten - is "Terneuzen" 's kampioenschap definitief en spelen de Neuzenaars met "M.E.V.O." (Bergen op Zoom), kampioen van 3 B, en zeer waarschijnlijk "Alliance" (Roosendaal) een geheele competitie om één plaats in de 2e klasse. De kans bestaat dus, dat we het volgend seizoen vier Zeeuwsche clubs in de 2e klasse mogen begroeten.

Ook de competities van den Zeeuwschen Voetbalbond vorderen goed. Zelfs is hier ook reeds de beslissing gevallen in eene der beide eerste-klasse-afdeelingen. De Vlissingsche voetbalclub "De Zeeuwen", die haar tenten heeft opgeslagen op het vliegterrein, is op fraaie wijze, met slechts één verloren wedstrijd, kampioen harer afdeeling geworden met het buitengewone doelgemiddelde 72-6. "De Zeeuwen" speelt nu drie seizoenen in den Z. V. B. aan welks competities zij met drie elftallen deelnemen. Indien zij voldoet aan de bepalingen, die de Ned. Voetbalbond stelt inzake overgang naar den N. V. B., dan zien we het volgend seizoen "De Zeeuwen" de Zeeuwsche gelederen in het groote N. V. B.-verband versterken.

Uit een en ander blijkt wel duidelijk, dat het Zeeuwsche voetbal op vooruitgang bogen kan en ten aanzien van het geleverde spel in andere provincies, een alleszins behoorlijk figuur slaat, hetgeen ons slechts tot vreugde kan stemmen.

België-Nederland.

Het zal er dan waarempel nog van komen! De op 24 Maart j.l. uitgestelde interland-wedstrijd België-Nederland is thans vastgesteld op Zondag 5 Mei a.s. te Antwerpen. In zes weken tijds schijnt de atmospheer gezuiverd te zijn! We hopen het, al blijven we het nog steeds vreemd vinden, dat de vroede voetbalvaderen in België vier weken geleden huiverig waren en nu plotseling over een voorzienenden geest beschikken, die perspectieven opent voor een sfeer van verzoenende rust!

Het volgende Nederlandsche elftal zal de Oranje-kleuren verdedigen:

Doel: Van der Meulen (H. F. C.).

Achter: Wamsteker (H. F. C,) en Van Kol (Ajax).

Voor: Landaal (A.G.O.V.V.), Kools (N.A.C.), Bakhuijs (Z.A.C.), v.d. Griendt (Hermes-D.V.S.) en Tap (A.D.O.).

Midden: Van Dolder ('t Gooi), Halle (Go Ahead) en Van Heel (Feyenoord),

We hopen er het beste van! De talrijke Zeeuwsche liefhebbers behoeven intusschen hun jaarlijksche sportieve uitstapje naar de Scheldestad niet te missen.

Voetbal op Zondag a.s.

De Zeeuwsche N. V. B.-elftallen werken Zondag a.s. het volgende wedstrijd-programma af:

2e klasse A.

Te Bergen op Zoom: D.O.S.K.O.-Zeelandia.

Te Breda: Bredania-Middelburg.

Te Tilburg: G.U.D.O.K.-Vlissingen.

3e klasse A.

Te Middelburg: Walcheren-Zierikzee.

TREFFERS EN POEDELS

LUCHTKASTEELEN.

Op Schouwen is geen spoortrein,

daar is alleen een tram,

die brengt je in zes uren

puf-puf naar Rotterdam.

Dat ding is heel gezellig,

geknipt voor dut en kout,

vooral als je den tijd hebt

en als je er van houdt.

Naar Schouwen gaan ook booten

vanaf het Katsche Veer,

dat zijn wel leuke tochtjes,

tenminste bij stil weer.

Zoo'n reisje met de spoorboot

is vol van avontuur,

maar toch is 't niet het ware,

't verveelt je op den duur,

Er wordt iets op gevonden

('t is nog niet officieel)

maar Schouwen's gaan en komen

gaat straks per luchtkasteel.

Zoo'n buurtverkeer per vliegtuig

gaat vlug en vlot en knus,

ik vlieg, gij vliegt, wij vliegen

per aether-autobus.

De auto's gaan verdwijnen,

de tram raakt uit den tijd

en .... trouwe vriend .... de spoorboot

raakt al haar klanten kwijt.

----------------------------

De spoorboot klieft de baren

en om je heen is zee,

je voelt je zachtjes deinen

zoo met de golven mee.

De Schelde zingt weemoedig

haar oude melodie,

ze brengt je aan het droomen,

ze geeft je fantasie.

Straks ratelt weer de loopplank,

nog dendert ginds de trein;

oe zal 't na honderd jaren

hier in ons Zeeland zijn?

WILLEM TELL II.

HET DAGBOEK VAN PHILEMON ZIJDEWIND

17 April. - Heb vandaag een prospectus gelezen, dat een Duitsche leening aanbeval. Schitterend wat een florisante toestanden bij onze Oosterburen. Al het oorlogsleed is geleden en de welvaart regeert weer. Heb vandaag ook de beschouwingen gelezen van de Duitschers die te Parijs onderhandelden over de herstelbetalingen. Treurig die diep ellendige omstandigheden, waarin das grosze Vaterland verkeert. De verarming die de wereldkrijg op zijn geweten heeft, schroeit nog immer na; niets dan wanhopige vooruitzichten op een staatsbankroet.

Jossie is vanmorgen ongewasschen naar school geraakt met algemeene stemmen is de schuld geschoven op den schoonmaaktijd. Sientje was vanavond zoo door de zindelijkheidsrazernij aangetast, dat ze zoo zwart als 'n turf in den laten avond door ons huis met een boender vol groene zeep liep te dwalen. We hebben haar met geweld tot staking der vijandelijkheden moeten dwingen. Liesbeth lacht maar. Daar gebeuren nog ongelukken in de naaste toekomst!

is April. - Uit Genève, waar de ontwapeningscommissie bijeenkomt, kwam vandaag een goede tijding. Een tiental afgevaardigden, die gemeenschappelijk gisteravond een fuifje vierden, zijn niet slaags geraakt en hebben zelf, toen de restauranthouder ze tot vertrekken dwong, hun sabels vergeten. Hieruit blijkt toch wel, concludeerde Breeduitstra terecht, dat het met het militarisme dezer heeren nogal losloopt. Vanavond meldden de laatste berichten dat dr. Schacht in Parijs kwaad weggeloopen is van de conferentietafel, omdat zijn partners niet wilden gelooven, dat Duitschland niets meer kon betalen dan Schacht zei. Ik denk dat ze het prospectus voor die leening in handen hebben gekregen!

19 April. - Vandaag is op de soos met algemeene stemmen het besluit genomen tot het bouwen van een nieuw clublokaal. Het is nu al tweemaal gebeurd dat bij sluiting een paar leden door den vloer zijn gezakt, wat maar allemaal aanleiding tot booze vermoedens geeft. Dank zij veler protectie, hebben we nog net den gemeente-architect kunnen overhalen om het plan te ontwerpen. Feitelijk had de goede man, die wegens het uitvoeren van te veel particuliere orders, op stadskosten een rustkuur moeten ondergaan. Ik had de eer de onderhandelingen met zes anderen te openen. Een aardige man. Vanwege mijn scherp gewet opsporingsgevoel voor wetenswaardigheden, vroeg ik den bouwheer hoe hij in de architectuur was geraakt. Interessant antwoord. Zijn roeping was ontwaakt door de omstandigheid, dat zijn vader in de Okkelendamsche weldadigheidsloterij, een passerdoos gewonnen had.

Daar de Prins verjaarde, gaf "Trommele tamboers" vanavond een concert op de Markt. 'n Lust om te zien. Krimp van Dulmen geloofde dat ze den geheelen winter hadden gebruikt om hun instrumenten te poetsen. Wij moeten trots zijn op zoo'n korps.

20 April. - Daar ik gister om huiselijke bezigheden te ontgaan, veel onder vrienden heb verkeerd, las ik vandaag eerst dat ze Donderdag in de Kamer het suikerwetje hebben aangenomen. Daar zijn ze net een week mee zoet geweest, de snoepers, terwijl ze toch voor de vacantie al een dag of, veertien besteedden aan de Ziekte wet. Geen cent begrip hebben ze van efficience. Wanneer ik de leiding had gehad in de Tweede Kamer, zou ik zonder aarzelen de twee ontwerpen gecombineerd hebben tot één suikerziekte-wet.

21 April. - Heb met mr. Mierick van Peuteren ernstig gesproken over het geval dat nog steeds niet het eerste kievitsei is gevonden. Mr. Mierick dacht, dat het door de strengen winter en het late voorjaar kwam. 't Kan nu best zijn dat er nu alleen maar laatste kievitseieren komen. Daar mr. Mierick voorzitter is van de Oranje-vereeniging, heb ik hem aangespoord om uit de organisatie-kas de gelden te nemen tot aankoop van een kippen-ei en dit ter vergoeding aan het Koninklijk Huis op te zenden. Mr. Mierick was enthousiast.

22 April. - In een spoedeischende vergadering van de Oranje-vereeniging is mijn voorstel met overweldigende meerderheid van stemmen aanvaard. Uit dankbaarheid jegens mij, stond de vergadering toe, dat ik het kippen-ei mocht leveren. Dankbaar aanvaard! Ik zal meteen het Koninklijk wapen aanvragen, net als die barbier in Middelburg, die tijdens het bezoek van de koninklijke familie aan Zeeland, Prins Hendrik onder het mes gehad heeft en nu hofleverancier van geschoren gezichten is geworden.

23 April. - Laatste dag der schoonmaak. 't Werd tijd. Gister betrapte ik Sientje, dat zij een aquarel stond af te doen en vanmorgen heeft niemand kunnen verhinderen, dat ze den luidspreker in de zeepsop stopte. Enfin, de brandassurantie is er goed voor. Waterschade!

Onze buurvrouw is vandaag afgeranseld door een magazijnknecht. Ze had bij zijn patroon iets gekocht op gemakkelijke afbetalingsvoorwaarden en nu verstreek vandaag de eerste termijn.