| Vorige nummer | Volgende nummer | Overzicht | Online zoeken |
Rondom en door den Zeeuwschen polder
We waren eerst van plan, den lezer eens iets te vertellen over de verschillende wijzen van inpoldering en instandhouding van polders, maar hebben daar ten slotte weer van afgezien, omdat een dergelijk artikel te technisch zou worden en niemand meer zou kunnen interesseeren.
We zullen het dus houden bij een gewoon praatje, en dan moet allereerst gezegd worden, dat de Zeeuwsche eilanden niet altijd zijn geweest, zooals wij ze thans kennen.
Men mag wel zeggen, dat er in den beglnne slechts water was. Zeeland en het heele Westelijke deel van Holland vormden oorspronkelijk één groot water, dat met de jaren steeds ondieper werd door het slib, dat de groote rivieren, de Rijn vooral, aanvoerden. Deze slibben, die we nog in hun ontwikkeling kunnen zien als slikken of schorren, of hoe men ze noemen wil, werden, als ze boven den waterspiegel kwamen te liggen, begroeid, en in den loop der tijden ontstond land.
Merkwaardig is het, dat oorspronkelijk, in de 12e eeuw, er in Zeeland véél meer land was dan nu. Er waren veel meer eilanden, en ze werden slechts door smalle zeearmen van elkaar gescheiden. Later echter verdween er weer veel land; de hooge vloeden bedolven heele eilanden en zoo ontstond de toestand, zooals we dien nu kennen.
Een der oorzaken van de stage verandering van den toestand was en is nog de stroom. Deze is zelf niet vast, maar zeer veranderlijk. Loopt hij dicht onder de kust, dan ondergraaft bij het land en den dijk; men krijgt een z.g. dijkval, en een gedeelte van het land verdwijnt.
oorspronkelijk had men nergens dijken. De bewoners maakten vluchtheuvels, waarvan er enkele in Zeeland bewaard zijn gebleven, en die bij overstroomingen dienst moesten doen. In de 17e eeuw eerst begon de groote landaanwinning. Velen werden er rijk door, oa. de beroemde dichter Jacob Cats dankte aan inpolderingen zijn groot vermogen. Toch was niet iedereen voor inpoldering te vinden. Ja, zelfs in de 19e eeuw waren er nog menschen, die in het geheel niets van dijken wilden weten, zooals b.v. Bilderdijk, die in werkelijkheid Godswater over Gods akker wilde laten loopen. Maar deze gedachte was gelukkig geen gemeengoed; anders was er van ons land niets terecht gekomen!
In het eerst waren de dijken er alleen voor bescherming; ze waren bovendien zeer primitief en braken dus dikwijls door. Eerst laat heeft 't dijkwezen, zooals we dit nu kennen, zich ontwikkeld. Van zeer jongen datum is de beton-versterking die steeds meer wordt doorgevoerd, en die, met het gebruik van zinkstukken en den aanleg van basaltglooiingen, de dijken zoo sterk heeft gemaakt, dat wij voor hooge vloeden over 't algemeen niet meer hoeven te vreezen. Dat daarbij echter heel wat kijken komt, spreekt vanzelf.
De slib-aanzetting wordt in den laatsten tijd door verschillende middelen bevorderd, o.a. door het planten van een Engelsch gras, dat zeer snel groeit en dat men aan den Sloedam kan zien. Zoo kan, wanneer de oppervlakte hoog genoeg is geworden, en deze voldoende uitgestrektheid bezit, nieuw land op de zee worden veroverd.
Echter heeft men niet alleen te maken met den buitenlandschen vijand! Ook het water in den polder is een vijand, die bestreden moet worden. Door middel van windmolens, leidingen en stoomgemaal, raakt men het overtollige water in den polder kwijt.
Te zijner tijd hopen we van verschillende details wel eens meer te vertellen, speciaal over het stoomgemaal. Nu echter konden we slechts een en ander aanstippen om de aandacht te vestigen op het grootsche werk der inpoldering, dat vooral ook in onze provincie zulke belangrijke afmetingen heeft aangenomen.
V.
TERNEUZEN
De Zeeuwsche stad die 't meeste groeit,
De haven, die het beste bloeit,
Een heel belangrijk achterland,
Gelegen aan den Scheldekant,
Wat wil dat stadje nu nog meer?
Het wil een brug met Beveland,
De grootste brug van Nederland.
Maar ja, dat willen er wel meer!
Wees blij, Terneuzen, in deez' tijd
Van crisissen en werkloosheid,
Dat je kunt houden wat je hebt,
En door malaise ongerept
Kunt groeien naar een nieuwen tijd!
B. P.
Zeeuwsche Sport
Een tak van sport, in het grootste deel van Zeeland onbekend en daardoor onbemind, is de wielersport. We zeggen: in het grootste deel van Zeeland, want er is een district, waar de wielersport wel bekend is en wel degelijk bemind wordt. Toch wisten we niet, dat zij zoo enthousiast gevolgd en beoefend werd, als wij constateerden bij ons bezoek aan Zeeuwsch-Vlaanderens Oostelijk deel, het land van Hulst. We kennen het enthousiasme van onze voethalwedstrijden, maar dat is een zwakke weerspiegeling van de opgewonden stemming, die de Zeeuwsche Vlamingen aan den dag leggen bij'n wielerwedstrijd. Lezers, mocht gij eens komen in 't land, waar de cementen baan de liefde van 't volk heeft als vermaaksoord, begin dan eens over Pijnenburg, Braspenning, Oderie, van der Horst e.a. en u zult bemerken, dat onder de kalme, koele Zeeuwen een groep menschen met temperament zit. Het zal voor u een lust zijn te zien, hoe hun enthousiasme zich uit in woorden, welke toonen een vereerende bewondering voor Jan "Bras", en andere kampioenen van het stalen ros.
En als u dan zelf eens zoo'n wielerstrijd hebt meegemaakt, zal het u niet verwonderen, want ge moet enthousiast worden of ge wilt of niet bij 't aanschouwen van zoo'n race.
Neem zoo'n fellen sprint van Pijnenburg, die zich hierin onbetwist de sterkste toonde. Wat is die niet een demonstratie van kracht en behendigheid. Ver voor de eindstreep zoekt hij zich een goede positie en al is het de vierde of vijfde plaats, die bij bezet, hij komt als eerste over de streep. Wij zagen hem b.v. bij den eersten sprint in den 80 K.M. koppelwedstrijd uit 't rennersveld wegschieten in de laatste bocht, om onbetwist als eerste over de streep te gaan. Als dan ook de tweede sprint door bandenpech zonder Jan verreden wordt, is de attractie er af, ofschoon de strijd Oderie-Wals wel spannender was en slechts met miniem verschil door den eersten dank zij enorme krachtsinspanning, gewonnen werd.
Men moet verwonderd staan over de kracht en het uithoudingsvermogen van deze kerels, die onder een moordende temperatuur, die ons zelfs in de schaduw het water langs 't gezicht doet loopen, een 90 K.M. koppelwedstrijd afdraaien. En steeds is er weer strijd, wanneer één der koppels zijn plaats tracht te verbeteren of uit te loopen, zijn de anderen er als de kippen bij om dit te beletten. En het is niet alleen kracht, maar ook behendigheid en tactiek, die dan te bewonderen vallen in deze toovenaars op hun rijwiel. Vooral in tactiek kwam een Pijnenburg naar voren met Braspenning, met een taaien tegenstander in het koppel v. d. Horst-Wals, twee jongens, die van volhouden weten. En dan mogen we ook het koppel Oderie-Picavet niet vergeten.
Een wielerwedstrijd is schitterende sport, men beleeft ieder moment een andere sensatie, die opwindend werkt. Men ziet felle aanvallen, prachtigen strijd, waarin het publiek meeleeft. Soms raken de toeschouwers door het dolle heen, schreeuwen en joelen den rijder, die geen strijd geeft, uit, maar zijn ook niet karig met hun hulde, wanneer die van pas komt.
Bie ons op 't durp
X
Gistere bin 'k nae kerke 'ewist. Noe mô je nie dienken, dà tat 'n uutzonderienge was; ik bin ik glad nie voe al die waereldsche diengen van onzen tied, en ik gaen elleken Zondag twee keere nae kerke. M' èn 'n goeien dominee, 'k zà niks van de man zeggen, Màe à 'k èt goed èn, dan is 't èn toch nie zò goed in de leere. Neent, ie praet wè goed, en wat 't en zeit, is ôk wè goed, maer 'um 'eit altied mae over de Schrift en noe nooit is, 'oe zà 'k 'et zeggen,
over de daegelijksche diengen. Over de laege 'alzen, over 't dansen, over de kerremisse, o mae. Nie da 'k de kerremisse af zou willen schaffen. Neent! In de raed èk ôk tegen dà vorstel 'estemd. Ik zee: voorzitter, de kerremisse die èn m'n, en die mommen 'ouwen. Da's om zô te zeggen 'n durpsfeest, dà 't er altied 'ewist is, en dà er ôk mò bluven. Al die meiden en joengens, die 't 'eele jaer motten werken, èn 's 'n verzetje noodig.
Mae toen zee "scheele Jacobh": voorzitter, ik zegge je, de kerremisse mò weg. Dà bin al van die ijdelheden en zondigheden, en 't brengt den duvel in 't durp. dà zegge ik je.
Voorzitter, zee Wullem Pape, die ongeloovig is, ik zegge mae: de beenen motten is van de vloer, en d'r steek gin kwaed bie.
As ik 't voe 't zeggen à, dan bleef de kerremis, zee de voorzitter.
Zeit 'et dan, riep Wullem.
Voorzitter, dienk 't er om, dà j' er verantwoordienge van zà motten doen, schreeuwde "scheele Jacob".
Allé menschen, zee ik, lae m'n 't er toch op aeventuren. Ik vin ik dat as 't er me te vee gedronken wor en 't gae nie allegaere langs den diek . . . . afijn, je begriep m'n wè, dan is 't er niks tegen. Wà jie?
Noe, dà vonnen ze ôk. En zô bluuft de kerremisse, alleen Jacob die stemden d'r tegen en dà mot 'um zelf mae weten.
Toen 'k tuus kwam zatten de buren d'r en 'n'eelen troep mie versiete, wan de vrouwe verjaerdén. Allegaere wuven onder mekaere, en 't was 'n gekwaek over den dieën en over den dieën dà j' er duzelig van wier.
Plone Strekke à d'r brakken van joengens mee 'ebrocht, en dà beviel mien niks, wan die reboesden mae deu de mooie kaemer, en je mot dienken, ik ben ik 'n bezet man. En dà gekles van de vrouwen beviel mien òk niks, wan die zatten mae op mekaore af te geven, en 'k docht: Pier, joengen, à jie bluuft, wor je de bîezebos! Dus ik zegge: allee, menschen, 'k gae nog mae 'n stuitje om. En toen liet ik ze alleene, en dà 's bie wieze en stiel van ouwe gewente, wan as de vrouwe verjaert, dan 'ooren de mannen nie in den 'uzen, ee? 'k En de vrouwe 'n beugeltassche 'egeen, en ze was 't er verentig blieë mee òk, en da's de gewente nie. Zô dà 'k mae zegge wil, dat ik biieë zà wezen àzze allegaere vort bin, wan dan kan 'k nae de koesse; tnerrege is 't wee vroeg dag, mô je dienken!
allee, van 'uus tot 'uus.
PIER VAN 'T HOF.
Zeeuwsche Omroep
Hallo! Hallo! Hier is de persdienst van den officieelen Zeeuwschen Omroep. Het verder vertellen van deze berichten is geoorloofd.
Men meldt ons uit Vlissingen, dat de Marine heden met geschut (dus niet met spek of uit haar stof) zal schieten, dat geplaatst is op den Westelijken oever van de Marinehaven te Vlissingen en ten Zuiden van het licht van Kaapduinen. Zeevaarenden worden verzocht, zich niet zonder noodzaak op te houden in het schootsveld. Alleen wanneer ze met noodzaak zich daar bevinden en in den grond geboord worden, zullen ze de granaten niet behoeven te betalen.
Uit dezelfde plaats ontvingen wij bericht, dat de kermis kalm verloopen is en de politie slechts enkele keeren voor kleinigheden "optreden" kon. Wij hopen voor onze wakkere agenten, dat zij bij 'n volgende kermis met beter succes voorstellingen mogen geven!
In Goes is weer 'n oudheidkundige vondst gedaan, die de duizenden archeologen in onze provincie gewoonweg in verrukking heeft gebracht. Bij graafwerk voor 'n bankkluis stiet men, op 35 c.M. diepte, op 'n gebroken radiolamp. Daar er nog duidelijk het woord Philips op te lezen was, hebben de oudheidkundige vereenigingen en wetenschappelijke genootschappen in een spoedbijeenkomst uitgemaakt, dat de lamp uit den Spaanschen tijd afkomstig is. Het waardevolle voorwerp zal om beurten in de diverse Zeeuwsche museums worden tentoongesteld. Speciale voorzieninsen zijn getroffen, om de vondst te beschermen en den toeloop van het publiek te regelen.
Blijkens een raadsverslag uit Heinkenszand, heeft een der vroede vaderen tijdens de rondvraag den inhoud van den rioolput in de Westerstraat ter tafel gebracht. Wij betreuren dat ten zeerste, want wat dat raadslid ook in dien put heeft mogen zien: het kan toch geen ding geweest zijn dat men op zoo'n verheven vergadering ter tafel mag brengen
Men meldt ons uit Overslag, dat een echtpaar daar zijn 60-jarig huwelijksfeest vierde, en dat de feestcommissie er thans over denkt om voor den jubilaris, ter zake van zijn moed, beleid en trouw, de Willemorde aan te vragen. Zeer toe te juichen! In Atjeh wordt die onderscheiding meestal gemakkelijker verdiend.
Een telegram uit Kortgene spreekt van 'n wagen met karwij-zaad, die in een sloot terecht gekomen is. Toegeschoten nieuwsgierigen hebben van de karwij niet veel kunnen bespeuren, maar van de karwei om de geschiedenis op het droge te krijgen des te meer.
Een speciale koerier uit Ijzendijke deelde ons buiten adem mede, dat een zaakwaarnemer, in wiens administratie fraude moet zijn ontdekt, voortvluchtig is.
De actieve plaatselijke politie, heeft de zaak reeds in handen den waarnemer echter nog niet.
Uit St. Annaland meldt men ons, dat 't plaatselijk muziekkorps "Accelerando" heet en dat nu niemand meer weet wat die naam beteekent. Als 't waar is. 'n vervelende historie!
Tot de volgende week, dames en heeren!