Ons Zeeland 1934, Ons Zeeland Panorama, jaargang 1933, nummer 21, 19 oktober 1934
Marktdag te Terneuzen
Tenten en kramen staan in lange rijen naast elkaar, verkoopers roepen, koopers en koopsters keuren een likdoornzalf je of een lapje stof, een geroezemoes van stemmen hangt over het marktplein, in bonte wanorde liggen fruit, kleeren, bloemen, schoenen en wal al niet uitgestald.
Zoo is het gewone aspect, dat elke marktdag biedt. Of het nu markt is in Leeuwarden of in Sint Niklaas, in Oude Pekela of in Londen, of we op de Pasar zijn in Nederlandsch-Indië of op de Vrijdagsmarkt in Gent, een markt is een markt, bont, levendig en vol gezelligheid.
Maar enkele markten zijn er, die iets bijzonders hebben. Zij, die wekelijks zoo'n markt bezoeken, zien dat eigen karakter niet zoo, maar vreemdelingen valt het op en dien blijft het bij als een interessante herinnering.
Het is de ongedwongen attractie van de Middelburgsche markt, die de vreemdelingen tot zich trekt tot diep uit België en Engeland. En het is hetzelfde, dat, hoewellninder bekend, den Terneuzenschen marktdag zoo mooi maakt.
De wondere bekoring van een landelijke kleederdracht. Zoo vindt men de Terneuzensche markt verrijkt door de typische dracht van het land van Axel.
Van heinde en ver komen de bezoekers naar de Woensdagmarkt te Terneuzen, die thans de grootste markt is van Zeeuwsch-Vlaanderen. En tevens de oudste.
Op 23 April 1584 werd met het zelfstandig bestaan van Terneuzen de graan markt opgericht. De korenbeurs stond destijds waar nu de gemeente-secretarie is.
Na de veranderingen, die Terneuzen onderging tijdens het graven van het Kanaal Gent-Terneuzen, werd de markt destijds (1828) verplaatst naar de Nieuwstraat. Na den oorlog van 1918 nam echter door de lage valuta in België het aantal marktkooplieden dermate toe, dat men genoopt was, de markt in tweeën te splitsen, de gewone markt en de graanmarkt. Zoo is nog steeds de graanmarkt in de Nieuwstraat, waar midden op straat in groepjes de zaken worden afgehandeld, terwijl de gewone markt op het marktplein wordt gehouden. Toen enkele jaren geleden de markt begon te vervallen, is door de ijverige bemoeiingen van "Terneuzen Klimop" de markt weer gereorganiseerd. Dit had tengevolge, dat een groot deel der Zeeuwsch-Vlaamsche bevolking er een gewoonte van maakte, de Terneuzensche Woensdagmarkt te bezoeken. Zoodat in dezen tijd de oudste en grootste markt van Zeeuwsch-Vlaanderen weer haar oude glorie heeft heroverd, vol van schreeuwende kooplui, gelegenheidskoopjes, die nooit terugkomen, ongeloovige bezoekers en kleurige kleederdrachten. W. U. d. B.
Sukerpeeën-tied
Wanneer zoo ongeveer alles wat de goede Zeeuwsche akkers en boomgaarden hebben opgeleverd geoogst en geplukt is; wanneer 't gouden graan ligt opgetast in de schuren, de volgepropte uien-rennen afgedekt staan; wanneer de dagen krimpen en de zon verzwakt; wanneer uit de grauwvale luchten de Zuidwesters hun water neersabelen over de vlakke polders. ...dan nadert de sombergrimmige oogsttijd van de "sukerpeeën". Geen lachende zomervreugde meer bij 't binnenhalen van deze geduchte brokken veldvrucht, geen gebronsde, luchtig-gekleede werkers meer, om wie, ondanks den moeizamen arbeid, iets blij-triomfantelijks zweeft. De biet krijgt doorgaans geen mooi weer, heeft er trouwens geen behoefte aan, en om haar rooiers hangt de wat trieste stemming van den herfst en verder alle kenteekenen van de bovenmenschelijke inspanning waarmee die massieve bonken uit den vetten, vasten en zuigenden kleigrond gedolven moeten worden. Stukken van den grond worden zij zelf bijna, de mannen en vrouwen, die zich bezig moeten houden met dit landwerk. De oudste kleeding zoeken onze Zeeuwen en Zeeuwschen daarom op en als de oogst een paar dagen aan den gang is, lijken de mannen op lieden, waar je bang van kunt worden, en de vrouwen op toegetakelde vogelverschriksters. Het kan niet anders. Deze taaie worsteling met het barbaarsche slik zelf sluit een toonbaar mensch uit. Bedrijfsrisico! De Zeeuw weet dit. Praat er verder niet over.
Schikt zich in dit onvermijdelijke. Krasser: ondanks alle bezwaren, het vuile, slafelijke sloven, de onbegaanbare, glibberige wegen, het bemodderde gerij, houdt hij van de biet. Patroon en arbeider staan hierin vastbesloten naast elkaar. De biet brengt haar baten mee - al is het vet leelijk van den ketel geraakt - en de biet geeft werk in een tijd, dat er weinig ander werk te bekomen is. Aan de biet zit meer vast dan eenige kluiten kleverige klei. Tramwegen tieren, de scheepvaart krijgt ook 'n veeg uit de pan, de campagnes in de suikerfabrieken vergen honderden handen.
Riet of biet! Deze strijdvraag breDcgt de geesten nog druk in beroering. Wij kennen onze yoorkeur. Ons rijwiel mag dan af en toe dienst weigeren op de met lijm-brij overdekte landwegen, onze melk mag dan 'n tijdlang smaken naar de pulp, de atmosfeer om onze woning mag dan straks, wanneer de gekuilde bietenblaren "onthuld" worden, bezwangerd raken met 'n geur, die niets met parfum heeft uit te staan, wij kiezen partij voor de biet: zonder reserve!
Wij kunnen niet inzien, dat een vermindering van onze suikerbieten productie, ten gunste van de rietsuikerplanterij in Indië, een voordeel zou wezen. Wij verwachten er niet anders dan nadeel van. De Java-suiker mag dan iets goedkoop er zijn; om dit verschil (ongeveer f 3.50 per 100 K.G.) kan men ons product toch niet opofferen. Wanneer Nederland uitsluitend rietsuiker consumeerde, zou het volgens deskundigen acht millioen uitwinnen. Tegenover die winst zou evenwel een veel grooter nadeel staan. Men denke slechts aan het verlies van de groote werkgelegenheid en van de vele kapitalen, die in de eigen suikerfabrieken gestoken zijn, of aan de winstderving van de transportondernemingen, dan wel aan de mindere opbrengsten, die de boeren zouden ontvangen, indien zij e.en ander gewas - aan welk gewas is, zooals dit gelukkig nog bij de suikerbiet, het geval is, behoefte? - zouden moeten telen.
Dezelfde deskundigen schatten dit alles op veertien millioen schade; Men wijst dan wel eens op de tarwe, die nog in vrij groote hoeveelheden wordt ingevoerd. Het is evenwel harde werkelijkheid, dat men tarwe niet straffeloos in iedere hoeveelheid kan telen. De regeering heeft niet voor niets bepaald, dat slechts één derde van de akkers met tarwe bezaaid mag worden. Grond waarop tarwe gestaan heeft moet minstens twee jaar met iets anders bebouwd worden wil de gevreesde schimmelziekte niet optreden.
Daarom dan zal ons parool zijn:
"In de desa of in de ranja het riet, Maar in de Zeeuwsche akkers de biet!"
RENIER RUVELT.
BIETENCAMPACNE
De bietenwagens rijden weer
op velden en langs wegen;
En Zeeland blinkt weer van het slijk;
Eén modderpoel na regen!
Tot aan de assen volgeklont,
die, als zij langzaam draaien,
de klodders werpen in het rond;
De wèg is naar de haaien!
En ov'ral wijst een glibb'rend spoor
den zegetocht der bieten;
En ov'ral slipt men rijdt weer door,
om straks weer weg te schieten!
Geen droge plek, geen smalle streep,
voor banden en voor voeten;
Want Koning Slijk heerscht grenzeloos;
Men valt om hem te groeten!
Toch zijn wij dankbaar voor Zijn Rijk,
zijn heerschzucht zonder palen;
Want de werkloosheid neemt de wijk:
De bietenmolens malen!
Bie ons op 't durp
Wae bin m'n ok wee 'ebleve? Je mo begriepe, da'k den lesten tied last krie mie m'n g'eugen. Oe of dat noe komt, weet ik nie, mae 't is vreed erg, en somtieds kan 'k niks mir ont'ouwe. Zo noe en dan kan 'k we schreeuwe, wan da gae noe toch nie an, een vint in z'n beste jaeren! Afijn, ik zat er zo over te dienken, en toen kwam net de vrouwe in 'uus, en die begust wee te praeten over d'r snoer kraelen.
Net! riep ik, wan noe wist ik sjuust waer a'k weze most! Je mo begriepe, da de vrouwe mee al die fetuten op reize d'r kraelen verloren 'eit, en noe mo 'k aeren voe d'r koope. En noe weet ik meteen wee, da m'n op reize 'ewist bin ok, en da m'n d'n aeren ochend mie den trein bin thuus'ekomme. En da m'n zo'n bitje kwaed uut mekare bin 'egae, wan 't was al Flipje z'n schuld, dae waere de vrouwe en ik 't over seens, mae netuurlijk zeeje Flipje en zien vrouwe, da 't onze schuld was. Noe a ik den trein betaeld, en dat wou Flipje nie vrom gee, wan 'um zee, da ik 'ulder op kosten 'ejaagd a, en da t'n d'r lekker voe bedankten.
En ik zee, dat een fersoendelijk mensch zo nie en dee, en dat zien schuld was, en da de vrouwe d'r snoer ok a kwiet'erocht was, en toen begust de vrouwe is even los te kommen, en Flipje z'n vrouwe ok, en toen a die wuven zo an de gank waere, kus je gin fersoendelijk woord d'r mi tusschen kriege, en toen ze zo een 'alf ure bezig 'ewist waere, docht ik: Kwa, ik stap ik op, en da dee ik, en Flipje ok, mae die wuven bleven mae an den kant van den wigt stae, en de vrouwe kwam pas een ure laeter thuus. En toen vraag ik: Ei je je centen vrom? Wan dae gieng 't 'et dan toch maer om, anders ku je net zo goed zwiege, en toen riep ze: Zwiegt! Zukken vulen tuug! En toen zee ik, dazze zukke diengen nie mocht zegge, wan dat was ok nie fersoendelijk, en toen sputterden ze nog een bit je, net as de toeterlampe a t'r gin olie mi in is, en ze trok nae bedde, en ik ok. En a noe Flipje mien tegenkomt. dan doe t'n of t'n mien glad nie ziet, mae das de schaemte, weet je! Ik zou zo voe twi 'arde rieksdaelders nie langst de waereld wille loope, en noe praet 't 'eele durp t'r over, wan da stomme 'oen klest er nog mie iederendeen over ok !
Ja, zo is de waereld! En mie dat al 'eit de vrouwe nog gin kraele, en ik wou a zegge, gae mae wee op z'n burgers, mae toen docht ik nog net op tied an Sjek, en ik 'ieuw m'n mond mae, wan da steekt toch altied nog een bitje! En mie dat al zitte m'n a wee biena in den winter en de lampe a wee vroeg op, mae das we plezierig, wa julder? Allee, m'n bin wee vol, dust tot kommende weeke, en vee groetenisse:
PIER VAN 'T HOF.
Zeèuwsche Omroep
Hallo! hallo ! hier is de persdienst van den officieelen Zeeuwschen Omroep. Het verder vertellen van deze berichten, in welken vorm ook, is geoorloofd.
Men meldt ons uit Hulst, dat een beambte der gasfabriek, die van fraude wordt verdacht, en aanvankelijk voortvluchtig was, door de marechaussee is gearresteerd. Men beweert, dat er geen vuurwapens op hem werden gevonden, wel 'n steekpenning.
Te Kloetinge op Zuid Beveland is het hoofd van de bewaarschool, naar men ons meedeelt, door den gemeenteraad bij loting benoemd.
Dit schijnt de eerste maal in Nederland te zijn, dat zulke jeugdige kinderen een "hoofd"-prijs wonnen.
Te Oost- en West-Souburg heeft de politie na langdurige nasporingen de dieven aangehouden, die onlangs uit een kas druiven gestolen hadden.
De schuldigen ontkenden eerst, maar een Röntgenfoto heeft druivenpitten in hun maag aangetoond!
B. en W. van Vlissingen hebben aan den raad meegedeeld, dat er moeilijkheden zijn ontstaan, omdat de ruimte voor het opnemen van oude mannen in het gasthuis te klein wordt.
Het gerucht, dat er pogingen zouden worden gedaan om het sterfte-cijfer te verhoogen, kunnen wij tegenspreken.
Onze correspondent te Ellewoutsdijk seint ons, dat een kastanjeboom op het erf van een inwoner voor de tweede maal dit jaar in bloei staat en dat er 97 sollicitanten waren naar de betrekking van waterbouwkundige bij het waterschap Ellewoutsdijk.
Er is van alles te veel-tegenwoordig!
De Goesche middenstand verzocht ons mee te deelen, dat er deze week een origineele etalagewedstrijd zal worden gehouden. De winkeliers zullen allen in hun uitstalling iets deponeeren, dat er heelemaal niet in thuis behoort en het publiek zal dat moeten opzoeken.
Origineel is dit zeker, maar wij vinden, dat er een luchtje aan is.
Te I]zendijke is een drop-fabrikant uit Breskens met zijn auto in de sloot gereden en kopje onder gegaan. Met de drop in de sloot lijkt ons nog erger dan van den regen in den drop!
De kantonrechter te Oostburg heeft een Cadzandenaar veroordeeld, die 'n doode rat op den openbaren weg geworpen had.
Dat mag niet. Doode ratten mag men hoogstens voor zijn kast laten liggen tegenwoordig.
Te Kloosterzande, zoo telefoneerde men ons, is van den auto van den vee-arts uit Terhole een wiel afgeloopen, dat tusschen een paar hengelaars door te water vloog, terwijl de dokter uit Hulst op dezelfde plaats met zijn wagen een salto-mortale heeft gemaakt.
Vreemdelingenverkeer te Kloosterzande is den medici zeer dankbaar, dat zij zoo attractief in hun gemeente werkzaam zijn.
Te Souburg is bij het schoonmaken van een brievenbus een brief gevonden, die daar 18 jaar in gelegen had. Om dit in de toekomst te voorkomen zullen de brievenbussen voortaan om de 10 jaar gereinigd worden!
Tot de volgende week, dames en heeren!
Zeeuwsche Sport
De straffe wind beheerschte j.l. Zondag de weer lustig rollende voetballen voor een niet gering deel. Het was niet de voetballer alleen dezen keer, die den bal dirigeerde naar de plaats waar hij tenslotte terecht kwam. De wind was een geduchte spelbreker en in vele wedstrijden is; dank zij den wind, de bal meer buiten dan in het veld geweest. Een voordeel van de soms stormachtige bries was. dat nu de zware, dreigende wolken geen kans kregen zich te ontlasten, althans in het centrum van Zeeland niet. Zeeuwsch-Vlaanderen daarentegen heeft ruimschoots water gehad en verschillende wedstrijden zijn niet doorgegaan of gestaakt, omdat op het aanvangsuur of gedurende den wedstrijd het water uit de lucht stroomde.
Terneuzen heeft schijnbaar een niet zoo groot aandeel van den regen gehad. zoodat Middelburg geen vergeefsche reis maakte. De strijd is geëindigd in een 3-1 overwinning voor de ex-eerste klassers. Terneuzen heeft nu beter opgepast dan bij de eerste ontmoeting en het niet tot zulke groote cijfers laten komen. De overwinning was dan ook zelfs nog niet zoo overtuigend, als de cijfers wel zouden kunnen doen vermoeden.
Zeelandia had Breda te gast en moest een 2-0-nederlaag incasseeren. Zeelandia is nog niet heelemaal op dreef en hoewel de ploeg wel eenigszins onfortuinlijk is geweest j.l. Zondag en een paar geheide kansen verknoeid werden. was er toch in vele opzichten in het spel een Breda-meerderheid te constateeren. Niet te kort houden, niet zoo treuzelen en kunstjes met den bal probeeren uit te halen, maar schieten en vooral daarbij de hersens gebruiken, dat is het wat de Zeelandia spelers zich voor oogen moeten stellen. Bouwmeester, de oude geroutineerde rat heeft nog eens een keurige partij voetbal laten zien. Hij is nog àltijd de speler, die de geheele ploeg weet te beheerschen en Breda heeft dan ook nog een prima kracht in hem. Zondag althans was hij weer eens in schitterenden vorm.
Vlissingen heeft niet veel moeite gehad met De Baronie. De eene overwinning der Vlissingers is al fraaier dan de andere. Na de 4-1 van vorige week werd het nu weer 4-0. Nog slechts één verliespunt je uit 5 wedstrijden heeft de rood-witte ploeg en een fraai doelpuntenaantal, n.l. 17 voor en 5 tegen. Hoewel een voorsprong van 1 punt op 5 wedstrijden natuurlijk ten aanzien van het verder verloop nog niets zegt, moet het de ploeg wel inspireeren tot een moedig volhouden. Misschien dat we nog wel een Zeeuwschen strijd om het kampioenschap krijgen, als Vlissingen zich weet te handhaven in den huidigen vorm. R.B.C. kon het tegen T.S.C. niet bolwerken en hoewel T.S.C. evengoed als R.B.C. tot de zwaksten schijnt te behooren, werd het toch een groote T.S.C.-overwinning en dat nog wel op R.B.C.-terrein.
Dosko ontving Alliance en moest zich met een gelijk spel tevreden stellen. De Roosendaalsche ploeg heeft het nog niet tot een overwinning gebracht, maar heeft reeds 3 gelijke spelen uit 5 wedstrijden.
In de derde klasse is de meest interessante uitslag wel die van den wedstrijd Goes-Zeeuwsche Boys. Een kleine overwinning, 1 -0 voor Goes, pleit wel voor de fighting spirit der Zeeuwsche Boys. Hoewel we den wedstrijd niet persoonlijk aanschouwd hebben, kunnen we ons zoo voorstellen, dat wind en zenuwen in dezen kamp een groote rol gespeeld hebben. Het is voor Goes maar op het kantje af en voor Zeeuwsche Boys zeker een fraai resultaat.
Goesche Boys is bij R.C.S. op bezoek geweest. Twee oude bekenden, die elkaar in den Z.V.B. reeds meerdere malen hebben ontmoet en het daar elkaar niet gemakkelijk gemaakt hebben. Het ziet er naar uit, dat ze van plan zijn dit spelletje voort te zetten. De eerste ontmoeting althans eindigde in een gelijk spel.
Hansweert weet er niet in te komen en moest ook nu weer de vlag strijken, ditmaal voor de Zeeilndia-reserves. Het wordt voor Hansweert tijd, eens wat aan puntenverzamelen te gaan denken, want op deze wijze komt het er niet.
De Zeelandia-reserves zijn een onberekenbare ploeg, welke de eene week een spel demonstreeren, dat aanleiding zou zijn om ze geen kans op een punt te geven en de andere week slaan ze een sterken tegenstander met flinke cijfers.
Breskens heeft het klaargespeeld om in de laatste minuten een overwinning op de Vlissingen-reserves te behalen. Het is maar op het uiterste nippertje geweest, doch de buit is binnen.
Hulst kon baas blijven over Terneuzen II met een minimum verschil en houdt daarmee een goede kans en plaats op het ranglijstje.
Zierikzee kwam in Middelburg tegen het tweede elftal van Middelburg twee puntjes veroveren. De Middelburg-reserves werden geslagen met 2-0.
De volgende weken zullen voor wat de competitie betreft van niet zooveel beiangzijn. De Z.V.B.- en K.N.V.B.-bekerwedstrijden vragen de aandacht gedurende ongeveer 3 weken.