Ons Zeeland 1934, Ons Zeeland Panorama, jaargang 1933, nummer 27, 30 november 1934
Aardenburg en omstreken
De geruchten wijzen wel op een geleidelijk domineeren van Aardenburg in z'n omgeving. Eede en St.Kruis loopen de kans, te worden geannexeerd. Is het dan voor den uitbouw van Aardenburg zoo noodzakelijk? Geenszins, want o.i. is er voor huizenbouw in de onmiddellijke omgeving van Aardenburg nog ruimte genoeg. Uit een oogpunt van bezuiniging zou een dergelijke annexatie echter zin kunnen hebben. Maar moge het dan niet gaan als in Heille, dat eenige jaren geleden bij Sluis werd ingelijfd, zooals de bewoners van Heille dat noemen, en sinds schijnt, gezien den slechten toestand der wegen, het dorpje in de groote wereld heelemaal vergeten te zijn.
KATTEND1JKE
Als de plannen feiten worden;
Als het voorstel wordt tot wet;
Dan wordt 't arme Kattendijke
leelijk achteruit gezet!
Als een school beluste haaien
zwemmen op den vetten buit
vele andere gemeenten,
en verkondigen het luid:
Kattendijke moet verdwijnen,
geef ons allemaal een deel;
Jij de haven, ik de huizen;
Wij de gronden, en liefst veel!
Zoo wordt 't dorpje, niet noodlijdend,
maar gezond in merg en been,
reeds verkaveld en versneden,
tot het vel is over been.
Zoo wordt, wat historisch groeide,
genegeerd, terzijgezet;
Een gemeente, die steeds bloeide,
opgeheven door de wet!
Vieve Kattendijksche schare,
die zich nu reeds duchtig roert,
weet, dat taai verweer altijd naar
d'overwinning heeft gevoerd.
Logisch is het, en te prijzen,
dat ge u met kracht verweert;
Laat niet toe, dat met uw dorp
een ander dorp wordt gesaneerd!
Van Suikerbiet tot Bietsuiker
Wanneer de bietencampagne in vollen gang is en de suikerfabrieken weer dag in, dag uit knagen aan de bietenstapels, die m'et paard en kar, schip, auto en wagon van heinde en ver worden aangevoerd en in hooge bergen worden opgetast boven de zwemgoten, dan is tijdl'lijk de werkloosheid in Zeeuwsch-Vlaanderen verdwenen.
Honderden handen werken vanaf het rooien der bieten tot aan het opzakken der suiker en tusschen dit lange proces scharen zich de sterke, dreunende machines, die als geketende reuzen hun werk doen ten dienste der suikerindustrie.
Laten wij in het kort de suikerbiet volgen op haar langen weg van zwemgoten tot suikermagazijn.
In de zwemgoten worden de bieten van het meeste slijk ontdaan en het bruisende, warme water voert hen naar de bietensnek, die hen in den waschmolen stort, waar ze grondiger worden gereinigd.
De schoone suikerbiet is nu gereed om de eigenlijke fabriek te betreden. Door middel van een opvoerder worden ze naar de automatische bascule gevoerd, die den heelen aanvoer regelt.
Deze stort de bieten in de snijmachine, die als een reusachtige patate-fritepers de bieten in lange, dunne strookjes snijdt. De zoo verkregen suikerpulp wordt met behulp van een transporteur naar de diffusies geleid, waar ze wordt uitgeloogd met stoom.
Nu krijgen we een splitsing in het proces. De overgebleven pulp wordt in de pulppersen uitgeperst en in de pulpdrogerij gedroogd. Ook wordt de pulp wel, naarmate er vraag naar is, ongedroogd aan de boeren afgeleverd, die ze dan als veevoeder gebruiken. Want behalve suiker bevat deze rijke vrucht nog zooveel voedsel, dat de pulp in de grasarme maanden het gras vervangen kan.
Het suikersap ondergaat verschillende chemische bewerkingen in de meetbakken, de kalkbakken enzoovoorts en komt geheel gezuiverd terecht in de kookpannen. Nu heeft het suikersap dat gedeelte van de fabriek bereikt, dat men het suikerhuis noemt.
Uit de kookpannen wordt het dikke suikersap in de malaxeurs gebracht, waar de suiker van de stroop wordt losgemaakt, door het sap af te koelen. In de centrifuges wordt de stroop er geheel uitgeslingerd en met behulp van stoom en blauwsel wordt de suiker gebleekt.
De kersversche suikerkristallen worden met rappe jacobsladdertjes naar den suikerzolder getransporteerd, waar op lange schuiven de suiker wordt gezeefd, gekoeld en gedroogd en de suikerklonten worden gebroken. Onder rijkstoezicht wordt de suiker in zakken gedaan en gelood, om tot slot de fabriek per luchtspoor te verlaten naar een gereedliggend schip of het suikermagazijn. In dit suikermagazijn ligt genoeg suiker, om gedurende een jaar heel Nederland zoet te houden en kiespijn te bezorgen.
Hoeveel zou er nog te vertellen zijn van die groote machinekamer met haar wirwar van wentelende wielen, jachtende drijfriemen, slingerende regulateurs, rusteloos op en neer gaande zuigerstangen, van de geheel automatische stoomturbine, die, aan een generator gekoppeld, met een snelheid van 3000 omwentelingen per seconde rondslingert en de geheele fabriek van electriciteit voorziet.
Hoeveel ware er te schrijven over de kalkbranderij, waar in drie kalkovens uit kalksteen kalk wordt gebrand en van de heele organisatie, die den aanvoer der bieten regelt, opdat de meer dan een millioen kilogram bieten, die de fabriek per dag verslindt, steeds zal aangevuld worden!
Als er een agrarische industrie mag genoemd wordrn, die zooveel handen werk geeft en als er een organisatie is, die zoo moet sluiten aLs een bus, dan is het wel die industrie, die als een voor Zeeuwsch-Vlaanderen zegenbrengende werkgelegenheid ligt op den langen weg van suikerbiet tot bietsuiker, de suikerindustrie van Sas van Gent.
W. C. U. d. B.
Zeeuwsche Sport
Kop en staart van de ranglijst der 2e klasse A roerden zich j.l. Zondag. Drie Zeeuwscbe ploegen waren daarbij betrokken en wel Zeelandia, Middelburg en Vlissingen. Met R.B.C. streed Zeelandia om er in den staart niet al te slecht voor te staan. Een uitslag, welke wonderwel overeenstemde met het vertoonde spel tusschen de twee concurrenten voor de onderste plaats. Zeelandia mag zich gelukkig prijzen bet nog tot een gelijk spel te hebben gebracht, daar het er aanvankelijk niet al te best uitzag. R.B.C. veroverde na de rust de leiding met een 2-5-stand en toen pas scheen de Zeelandia-ploeg tot de ontdekking te komen van wat er op het spel stond. Het is zeker een fraaie prestatie, dat zij den achterstand wist in te loopen, maar het is te hopen, dat hetgeen er aan die beloonde inspanning voorafging een vingerwijzing mag zijn voor de Zeelandia- defensie, welke niet in al te goeden vorm was. Zeelandia staat er nog niet bet slechtste voor en kan gemakkelijk den dans ontspringen. Er moet nog veel gespeeld worden en er kan dus nog al wat wijziging in den ssand komen. Hier volgt de stand van de onderste drie:
Alliance 9 1 4 4 6
Zeelandia 7 2 I 4 5
R.B.C. 9 1 1 7 3
Met een achterstand van twee wedstrijden en een voorsprong van 2 punten op nummer laatst is Zeelandia nog tamelijk veilig. Het was Terneuzen, dat nu Alliance eens op overtuigende wijze versloeg. Met 6-3 wonnen de Terneuzen-elf. Langzamerhand wordt het raadsel van Alliance wel opgelost en blijkt, dat deze club in de onderste regionen thuis hoort. Terneuzen heeft zich na een twijfelachtige periode fraai hersteld, al komt het herstel o.i. wat te laat om nng een woordje te kunnen meespreken in den kampioensstrijd. Wel kan Terneuzen daar nog frissche klappen uitdeelen misschien.
Vlissingen moest in Breda tegen De Baronie 't loodje leggen en kreeg een kleine 4-3-nederlaag te incasseeren. Het heeft er geducht gespannen en er bestond zelfs nog een kans op een gelijk spel, doch even voor het einde was De Baronie zoo gelukkig nog een doelpunt te kunnen maken en daarmee geheel onverwacht de twee punten geheel voor zich op te eischen. In de tweede helft deed Vlissingen het beter dan voor de rust. Profiteerend van een inzinking van De Baronie wist de rood-witte ploeg een 3-0-achterstand geheel in te loopen. Ons dunkt, dat op een moment, dat de tegenpartij zoo geheel overspeeld wordt, met nog een tikje meer enthousiasme ook het winnende puntje gemaakt had kunnen worden. Een volgende maal beter, als het dan niet te laat is, want door deze nederlaag speelde Vlissingen precies in de kaart van Middelburg, dat een goed verdiende overwinning behaalde op D.O.S.K.O. Met 3-1 bleef Middelburg in de meerderheid, terwijl de ruststand 2-0 was. Het spel van Middelburg is heel wat beter dan dat van D.O.S.K.O., al past de aanvalslinie nog niet precies in elkaar. Misschien is met een kleine omzetting een wijziging ten goede te brengen in het spel van de vijf aanvallers. Te weinig vuur, te weinig sPirit, dat is de oorzaak, dat Middelburg soms een weifelend spelletje gaat spelen. Soms 'n eveel afwachtende houding, terwijl de voorhoede een paar spelers telt, die het te dikwijls "wel gelooven".
Wat meer er "op zitten" zou al een heele boel goed doen en in dit opzicht toonde Verhulst zich wel een aanwinst.
Met deze overwinning verzekerde Middelburg zich van een flinken voorsprong, terwijl D.O.S.K.O. een tik kreeg, welke misschien net genoeg is om het laatste restje zelfvertrouwen en hoop op de bovenste plaats te vernietigen. Volgende week krijgt D.O.S.K.O. opnieuw een zwaren wedstrijd en dan zal wel definitief uitgemaakt worden of D.O.S.K.O. nog meetelt voor de bovenste plaats.
De Baronie heeft zich aardig opgewerkt door de overwinning op V1issingen, al zal het o.i. ook deze ploeg niet gelukken, zooveel verder te komen. Middelburg en Vlissingen zullen het uitvechten, lijkt ons, en de anderen zullen zoo links en rechts eens een tik uitdeelen. Met den wedstrijd Vlissiagen-Middelburg kan alles beslist worden. De stand van de nummers 1 tot 3:
Middelburg 8 7 0 1 14
Vlissingen 8 5 1 2 11
De Baronie 7 4 0 3 8
Terneuzen volgt dan met 8 punten uit 8 wedstrijden, vervolgens Breda met hetzelfde aantal uit 9 en daarna D.O.S.K.O. met 7 uit 6 wedstrijden. T.S.C. had een wedstrijd meer noodig om dit aantal te bereiken. Het was het zwakke begin van T.S.C., dat haar zoo laag op de lijst bracht. Dat deze ploeg beter kan, is nu wel gebleken en vooral als we den uitslag van j.l. Zondag zien, toen Breda met 4-2 geklopt werd. In de derde klasse trekken twee uitslagen de aandacht en wel het resultaat, dat de beide reserve elftallen van de Middelburgsche tweede-klassers wisten te bereiken. Na de aanvankelijke resultaten van Middelburg 2 was een zware strijd te voorzien tegen Goes. Heel anders is dit uitgeloopen en met een flinke overwinning liet Goes op overtuigende wijze zien, dat het haar ernst is met den wil om het kampioenschap te behalen. Voor de Middelburg-reserves een bedroevend resultaat, na de goede prestaties van vorige weken.
Hoewel de Zeelandia-reserves gewonnen hebben, is de overwinning na hun verrassende prestatie tegen Zierikzee maar matig. Het zou in de lijn van het resultaat, dat zij tegen Zierikzee behaalden, liggen, als Goesche Boys met reuzencijfers geslagen was. Het werd echter slechts 2-3.
Axel bleef op eigen terrein de baas over Hulst, terwijl Breskens in Sluiskil geen steek liet vallen. De Zeeuwen ontkwamen maar op het nippertje en wisten tenslotte tegen Hoofdplaat toch met 3-2 te winnen. Terneuzen- en Vlissingen-reserves deelden de eer en speelden 1-1.
In de B.-afdeeling sPeelden nog R.C.S. en Zeeuwsche Boys tegen elkaar, waarvan de Souburgsche ploeg een 1-0-verwinning boekte. Een mager overwinninkje, dat niettemin twee puntjes opleverde en tegen Zeeuwsche Boys zeker niet zoo gemakkelijk bereikt is.
Bie ons op 't durp
Dust dien brandweer die was wee van de baene, moe die nieuwe spellinge nie. Noe mo je dat is goed begriepe. Ik voe mien vinde da m'n 't best kuste 'ouwe op d'ouwen, wan daer e m'n 't altied mee 'edae. Goed, da's dust één. Mae noe twiddes. Ik voe mien vinde, da je net een 'oop diengen neerschrieft, die a je glad nie zo zeit. En das dan toch waer, da dat werk voe niks is, en werk voe niks, dae bin 'k nie voe.
Goed, mae noe kan da zo weze, ik doe ik t'r nie mi an mee. Da motte ze moe an de guus overlaete, die kun dat nog doe, mae wulder ouwentjes, menschenlieve, waevoe zou je j'n eige nog zo drok maeke t
Noe e'k 'eleze, da d'r in Zeeland een vereenegienge is op'ericht van alle dagblajen en zo, das te zeggen, van de dirrekteuren d'r van. En die e noe beslote, om an den minister, of neent, an die groote vereenegieng waer a ze wee lid van bin, te vraegen, om die nieuwe spellieng overal in alle kranten toe te passen.
Kie, en da vinde ik net zo a 't weze mot.
Want ik vinde, dat as de regeerieng d'r voe is, dan mot 't ok 'beure, kiek. A ze een nieuwe belastieng d'r deurjaege, dan is dat ok nie plezierig, moe je dienk t'r toch nie an om die nie te betaelen?
Zo is 't 'ier noe ok. Z'e in een onverstandig oogenblik da dienk d'r deur 'ejoge, en noe zitte m'n d'r mee, en noe mo m'n d'r mee op stap.
Zo as ik dienke d'r vee over, mae de wuven nie, en 't miene glad nie. Neent, zee de vrouwe, ik vinde dat groten onzin, wan a je noe kolen mie eenen O gae schrieve, altied, 'oe weet jie dan, wa voe kolen ik t'r mee bedoel?
Mae noe zee de meester, en dien man weet er vanzelfs meer van, da je toch ok nie 'ore kan, of je kolen mie een of mie twi o's zeit. Das waer, en je begriep toch, vrouwe, a je tegen m'n zeit: Pier, gaet de koole is snieje, dat ik we begriepe, da'k nie in 't kolekot mo weze!
Nee 'oor, zee de vrouwe, wan wuven die bin noe eenmael benauwdachtig van meuwig'edens, alleen nie om an d'r lief 't 'angen, dan bin ze d'r gauw genog bie, nee 'oor, zee ze, nooit van z'n leven kriege ze mien d'r toe, en ik bin nie van plan om ooit ies te lezen, wat er in 'eschreve staet.
Noe ja, jie leest alleenig Ons Zeeland ok mae, zee ik.
Ja, zee ze, b'alve die stikken van joe, wan da trekt nergest op, zukken praet a jie d'r uut slaet, en op de vrouwevereenegienge zegge ze ....
Ja, dan is de tied 'ekomme, da'k m'n pette pak en d'r vandeur gae. Je mo wete, de vrouwe is sins een weke lid van een vrouwevereenegieng. Wat a ze dae twi keere in de weke doe, dat weet ik nie, mae 't za we nie vee meer weze as klesse over iederendeen, da begriep je.
Dat e'k ok 'ezeid, mae toen zee ze: Je mos j'n eige schame, m'n praete over alderleije nuttige diengen, en 'eel wat anders as da gekles en geschuum van julder vinters op den 'oek, dae!
Mae wat a ze dae noe eigelijk toch doe, da begriep ik nie, en 't wor altied vreedlaete, en dan zei ze niks as ze tuuskomt en kan 'k kepleet gin woord uut d'r kriege. .
Mae 'k za toch is prempeere om d'r achter te kommen en is bie een van die wuven gae klesse die d'r meer van wete en die toch nie zwiege kunne. Wan zwiege, ja, da kan de vrouwe mien vees te goed.
Z'ei daegen da je woorden nie mie een paerd uut d'r kán trokke, en zo bin d'r nie vee. En doe mag ik toch blieje om weze!
Vooral noe in deze daegen mie dien Uiver, a is dat wee een bitje over. Ikke voe mien vinde 't prachtig, en ik e trek een daelder nae 't kommetee estierd, wan da mot 'esteund, mae al da gekles d'r over, doe wor je noe kepleet zieke van. Dust bin 'k moe vee alleenig op de pad. Och je, da krie je toch zo over je, a je ouwer wordt. Menschenlieve, m'n worre oud. Zesenzestig bienae, dat is wat. Maer alla, zo lank a m'n 't leven e en de gezond'eid, ku je 't 'r nog mee doe, d'r bin d'r die d'r erger an toe bin, en as Pier nog een stuitje mag meeloope, dan za t'n tevreje weze, das waer.
Maer ik 'ouwe op, wan 't lieken we, of ik noe a in d'Ouwe-jaerstemmieng bin, en dat mie zukken prachtigen weer!
Allee, m'n scheje d'r uut, tot kommende weke mae wee, en vee groetenisse,
PIER VAN 'T HOF.
Zeeuwsche Omroep
Hallo! Hallo! hier is de persdienst van den officieelen Zeeuwschen Omroep. Het verder vertellen van deze berichten, in welken vorm ook, is geoorloofd.
Uit Hansweert schrijft onze correspondent, dat de kapitein van de sleepboot "Wilhelmina" zijn schroef in de buitenhaven verloren heeft, waardoor zijn boot later omboog gezet moest worden.
Tegelijkertijd raakte een knaapje, dat met zijn constructiedoos speelde, ook een schroefje kwijt. Van dit geval werd minder drukte gemaakt!
De afdeelingen Middelburg en Vlissingen van den Nederlandscben Kappersbond zijn bijeengekomen om over den nood in het kappersbedrijf te spreken.
Geconstateerd werd, dat de malaise het vak om zeep brengt en afkamt; de ongebreidelde concurrentie neemt de bonafide werkers bij den neus en ondanks dat denkt geen haar op het hoofd der autoriteiten er aan, om hun te hulp te komen. Doch in de toekomst berusten de barbiers er niet meer in om zich als schaapjes te laten scheren; het mes moet van hun keel af of anders zal men van woede schuimbekken.
Men telefoneert ons uit Arnemuiden, dat twee onderwijzers het initiatief hebben genomen voor een cursus in houtsnijden aan de werkloozen.
Na de eerste les stonden er reeds in verschillende boomen twee met 'n pijltje doorboorde harten gekerfd.
De orde der dingen is ook in Zeeland leelijk verstoord.
Te Oost- en West-Souburg heeft men aan de Vlissingsche straat een lijster met een sneeuwwitte borst gesignaleerd en te Zierikzee trad laatst een zanger op met een groezelig plastron in zijn overhemd.
Te Hulst, zoo lazen wij in een gewestelijk blad, is opeens zóó'n belangstelling voor den plaatselijken moedercursus uitgebroken, dat deze in tweeën gesplitst is geworden.
De vorige week Woensdag is de Uiver boven dit oude stadje waargenomen.
Te Hoedekenskerke is de burgemeester niet voor de stichting van een crisiscomité, omdat hij, volgens zijn zeggen, niet weet, wie er wat aan geven zou.
Stille weldoeners! Bebalve hun linkerhand, weet ook hun gemeente-hoofd niet, wat de rechter geeft.
Hier is nu niets meer aanwezig, waarom wij sluiten tot de volgende week, dames en heeren!